تفنن پرحاشیه سینماگران ایران؛ از هدیه تا تهمینه/ نمایشگاه آثار کپی خانم کارگردان چگونه تعطیل شد؟

رویداد۲۴ مازیار وکیلی: این اولین بار نیست که سینماگران ایرانی هوس حضور و طبع‌آزمایی در رشته‌های دیگر به سرشان می‌زند. از رضا کیانیان و هدیه تهرانی گرفته تا عباس کیارستمی بخت خود را در رشته‌های دیگر هنری آزمودند. کتاب نوشتند، عکس گرفتند، مجسمه ساختند و کتاب شعر تغییر دادند و ... بار‌ها هم ثابت کردند این کار برای آن‌ها صرفاً یک تفنن است. بازیگران و کارگردانان ایرانی هرگاه سری به هنر‌های دیگر زده‌اند جنجال و حاشیه به وجود آوردند. از کتاب‌های کیارستمی درباره سعدی و حافظ بگیر تا حضور اسفندیار رحیم مشایی در نمایشگاه هدیه تهرانی حاصلی جُز حاشیه نداشته است. در حالی که بسیاری از هنرمندان تجسمی کشور در پیچ و خم مشکلات برپایی نمایشگاه گیر اُفتاده‌اند، سینماگران وطنی به راحتی و به واسطه شهرت خود نمایشگاه برگزار می‌کنند و قیمت‌های چند ده میلیونی روی آثار خود می‌گذارند.در میان این تفنن‌ها تهمینه میلانی هم بخت خود را در نقاشی آزمود و نمایشگاهی برگزار کرد؛ نمایشگاهی که البته بخاطر کپی‌برداری از آثار دیگران و شدت گرفتن انتقادها یکروزه تعطیل شد.

 

 

تهمینه میلانی درباره جرقه اولیه تاسیس نمایشگاه در بروشور این نمایشگاه این چنین نوشته است: «داستان از جایی شروع شد که شروع به نوشتن یک رمان با شخصیت محوری یک خانم نقاش کردم، اما هر چه می‌نوشتم، دختر داستان من نقاش نمی‌شد و معمار از کار درمی‌آمد! فکر کردم اگر نقاشی بکشم دختر قصه را بهتر درک می‌کنم. برای همین وسایل نقاشی خریدم و با جستجو در اینترنت و یادگیری تکنیک اکریلیک شروع به نقاشی کردم.»

 

میلانی در ادامه این چنین می‌نویسد: «چند ماه بعد رمان را کنار گذاشتم و همانند دوران کودکی و نوجوانی شروع به نقاشی کردم. اتفاقی افتاده بود! شوقی از درون مرا تشویق به ادامه راه می‌کرد تا جایی که حتی روی دیوار خانه دوستان، خانه خودمان و اشیای مختلف که ظاهرا کارآیی خود را از دست داده بودند هم نقشی می‌کشیدم. نقش‌هایی از زیبایی پیرامون، زخم‌های روحم، مهربانی خانواده کوچکم و البته قصه زنان جامعه که رنج روح و جسم‌شان را بر من می‌گشودند.» شوهر تهیمنه میلانی البته کار را ساده‌تر کرده و گفته «به هر حال هر کسی که معماری خوانده (منظور تهمینه میلانی) و با خط، رنگ و پرسپکتیو آشنا است، اگر کمی هم خلاق باشد می‌تواند به عرصه نقاشی ورود کند.»

 

جرقه اولین اعتراضات را چند جوان زدند که جلوی نمایشگاه تهمینه میلانی ایستاده بودند و آثار هنرمندان و نقاشان بزرگ ایران زمین یعنی بهمن محصص و محسن وزیری‌مقدم را در دست داشتند و از مردم سوال می‌کردند آیا می‌دانند این آثار کار چه کسانی است؟ حرف این معترضان و سایر معترضان این بود که چرا سینماگران کشور بدون پشتوانه هنری و تنها با استفاده از شهرت خود اقدام به تاسیس نمایشگاه در سایر رشته‌های هنری می‌کنند. فعالان هنر تجسمی هم پس از چند روز به این اعتراضات پیوستند و کیفیت و قیمت تابلو‌ها را به نقد کشیدند. اما اعتراضات به همین جا ختم نشد و به کپی بودن آثار میلانی کشیده شد و کم‌کم در اصل نقاشی‌ها تشکیک به وجود آمد

به مرور دامنه اعتراضات به شدت گسترده شد و در فضای مجازی موافقان و مخالفان تهمینه میلانی درباره این نمایشگاه اظهار نظر کردند. پیش از برگزاری نمایشگاه هنرمندان جوان با هشتگ #گالری جای شما نیست به برگزاری نمایشگاه توسط سلبریتی‌ها اعتراض کردند. آن‌ها اعتقاد داشتند حضور سلبریتی‌ها بدون داشتن پشتوانه تخصصی در زمینه هنر‌های تجسمی باعث می‌شود فرصت و فضای کافی به اساتید این رشته برای برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی نرسد. دامنه اعتراضات به قدری بالاگرفت که برخی تهدید کردند آثار خود را مقابل نمایشگاه میلانی به آتش می‌کشند.

 

میلانی در پاسخ به این اعتراضات گفته بود «تشریف بیاورید نمایشگاه تا از نزدیک با هم صحبت کنیم، شاید راهی برای نمایش آثار شما بیابیم.» اما این اظهارات باعث نشد مواضع منتقدان تعدیل شود. او گفته بود روز افتتاحیه هم پای پلیس به میان آمد! متاسفأنه امروز کار به تهدید آتش زدن آثار هنری خود در مقابل گالری ایوان کردند. متأسفم که اعلام کنم تا اطلاع ثانوی گالری تعطیل است. با اینهمه فقط این اعتراض‌ها نبود که نمایشگاه میلانی را به تعطیلی کشاند. شایعه کپی بودن نقاشی‌های میلانی خیلی زود رنگ واقعیت به خود گرفت و مشخص شد میلانی برخی نقاشی‌هایش را از روی آثار سمانه علیجانی و جنی میلیهوف کپی کرده است؛ که البته اثر مربوط به علیجانی در نمایشگاه به نمایش درنیامد.

 

 

میلانی در واکنش به این اخبار اعلام کرد: «منکر تأثیر ناخودآگاه نقاشان سراسر جهان در کار خودم و دیگر هنرمندان این رشته نیستم، و بار‌ها آن‌ها را مطالعه و از عقاید و آثارشان تاثیر گرفته‌ام، اما برای اولین بار با اسم خانم جنی میلیهوف آشنا شدم.»، اما جالب‌ترین بخش اظهارنظر در این مجادله مربوط به جنی میلیهوف بود که در استوری اینستاگرامش نوشت: «یک فرد مشهور تصویر مرا کپی کرده و فروخته است؛ و در استوری‌های بعدی از کنسل‌شدن نمایشگاه خبر داده و از بانیان تعطیلی آن قدردانی کرده است.» این واکنش‌ها در نهایت باعث شد میلانی عذرخواهی کند و اعلام کند تمام صدمات وارد شده را جبران می‌کند. همچنین میلانی خطاب به کسانی که میلانی را به درآمدزایی از این نمایشگاه متهم می‌کردند عنوان کرد درآمد‌های این نمایشگاه به مصارف خیریه می‌رسد.

 

 

واقعیت این است که سایر رشته‌های هنری برای سینماگران ایرانی بیشتر یک تفنن بوده است تا یک موضوع جدی. سینماگران ایرانی هرگاه که هوس می‌کنند یا در سینما به مشکل می‌خورند، سراغ هنر‌های دیگر می‌روند و کار‌هایی ارائه می‌کنند که به جز جنجال نتیجه دیگری به دنبال ندارد. به خاطر همین جنجال‌ها و حواشی هم هست که نمی‌توان کیفیت هنری آثار سینماگران ایرانی را به دقت مورد نقد و بررسی قرار داد. اما جدای از بحث کیفیت که در بسیاری از اوقات مورد نقد متخصصین قرار گرفته است بحث چرایی حضور سینماگران ایرانی در حوزه‌های غیرتخصصی مطرح است. چرایی این حضور بیشتر از این‌که به دلایل هنری قابل بحث و بررسی باشد به این موضوع برمی‌گردد که سینماگران ایرانی برای تفنن و در میان توقف فعالیت‌های سینمایی خود به سراغ هنر‌های تجسمی می‌آیند و همین مسئله باعث می‌شود متخصصان این رشته‌ها از حضور سلبریتی‌ها در حوزه غیرتخصصی انتقاد کنند و در قبال اتفاقاتی همچون نمایشگاه تهمینه میلانی مواضع تندی بگیرند؛ همچنانکه نسبت به نمایشگاه عکس‌های هدیه تهرانی از آب تشکیک ایجاد شده بود. او گفته بود ادعایی در عکاسی ندارم و بعدتر گفته بود هزینه آماده‌سازی عکس‌های نمایشگاهش ۲۲۰ میلیون تومان شده که از سازمان میراث فرهنگی وام گرفته است. خبرنگاران در انتقاد از هدیه تهرانی و میراث فرهنگی گفته بودند چطور میراث فرهنگی به کسی که عکاسی نمی‌داند، ۲۲۰ میلیون تومان پول داده است! انتقاد‌ها آنقدر از او زیاد شده بود که عاقبت او با چشم گریان سالن را ترک کرده بود.

رضا کیانیان نیز از کتابی با نام «این مردم نازنین» نوشته بود که منتقدان گفته بودند بهتر بود نام آن را «این مردم لعنتی می‌گذاشت»، چون این کتاب صداقت ندارد و فقط از شهرت کیانیان در فروش آن استفاده شده و کتاب هیچ وجه ادبی ندارد.

عباس کیارستمی هم از جمله سینماگران ایرانی بود که بخت خود را در کتاب آزمود و شرحه شرحه کردن بوستان سعدی توسط او چنگی به دل منتقدان نزد و از او انتقاد شده بود که چگونه با در آوردن یک بخش از یک مصرع شعر سعدی کتاب‌سازی کرده است!