آمارهای اقتصادی ریاض چقدر واقعی است؟
محمد بن سلمان و چالش بیکاری در عربستان/ چه کسانی حامیان ولیعهد هستند؟
دردسر بزرگ عربستان، اشتغال است. این کشور نیاز به ایجاد ۱.۲ میلیون شغل تا سال ۲۰۲۲ دارد تا بتواند ۹ درصد نرخ بیکاری شهروندان سعودی را مورد پوشش قرار دهد. برای ایجاد شغل باید استخدام خارجی‌ها در شرکت‌های سعودی متوقف شود.
رویداد۲۴ مجله تخصصی اکونومیست در گزارشی آمارهای رشد اقتصادی در عربستان را زیر سوال برده و گفته با وجود ادعای مقام‌های عربستانی، این آمارها دروغین است و سرمایه‌گذاران خارجی تمایلی به سرمایه گذاری در این کشوری که با بحران های سیاسی دست و پنجه نرم می‌کند، ندارند.
نویسنده این مقاله نوشته است: اگر اطراف ریاض رانندگی کنید خیال می‌کنید اقتصاد عربستان بسیار پویاست. مال‌هایی که در پایتخت احداث شده همیشه پر از مشتری و مغازه‌دار است. جوانانی که با خروج پلیس‌های امنیت اخلاقی از خیابان‌ها، مشتاق پول خرج کردن برای سرگرمی‌اند. بورس عربستان سعودی روند سعودی ۹ درصدی در سال جاری داشته است. تولید ناخالص ملی رشد ۱.۹ درصدی داشته و بخش غیر نفتی نیز پیش‌بینی می‌شود در سال آینده رشد ۲.۳ درصدی داشته باشد.
به نظر می‌رسد این تصویر ناشی از موفقیت چشم‌انداز ۲۰۳۰ محمد بن سلمان ولیعهد عربستان برای ایجاد تنوع اقتصادی در کشور باشد. او با هدف ایجاد شغل، جذب سرمایه و توسعه صنایعی از قبیل گردشگری این چشم‌انداز را تدوین کرده است. کشور‌های غنی از نفت حاشیه خلیج فارس چندین دهه وعده‌های مشابهی داده‌اند و تنها زمانی که قیمت نفت بالا بوده می‌توانستند به وعده‌هایشان عمل کنند.
محمد بن سلمان ولیعهد قدرتمند عربستان کشورش را در وضعیت بهتری نسبت به اخلاف خود قرار داده، اما پیشرفت او وهم است. توجه به نتایج رویکرد محمد بن سلمان و اصلاحات مد نظر او نشان می‌دهد نتیجه کار نا امیدکننده بوده است.
به بورس نگاه کنید؛ به نظر سلامت می‌رسد، اما دلیل رشد صعودی بورس عربستان سرمایه‌گذاری‌های مخفیانه دولتی و سفارش خرید‌های بزرگ برای مقابله با فروش اموال و اوراق به قیمت‌های بسیار پایین در پی تحولات و بحران‌های سیاسی اخیر است.
آمارهای مربوط به تولید ناخالص ملی نیز دروغی است. اقتصاد عربستان همچنان به نفت وابسته است. با وجود کاهش قیمت نفت در ماه‌های اخیر، همچنان قیمت بالای طلای سیاه تعیین کننده رشد بخش‌های مختلف اقتصاد عربستان است. رشد ۴ درصدی برای کشور‌های که با رشد روزافزون جمعیت مواجه است و از رکود خارج شده، آمار درخشانی نیست.
محمد بن سلمان با انتشار آمارهای دروغی می‌خواهد سرمایه‌گذاران خارجی فکر کنند عربستان جای مناسبی برای سرمایه‌گذاری است. اما سیاست‌های فریبکارانه او از زندانی کردن سعودی‌های ثروتمند در سال ۲۰۱۷ گرفته تا دیپلماسی‌های فریبکارانه بی معنی او با کانادا و آلمان، سرمایه‌گذاران را ترسانده است.
سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در عربستان به ۱/۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ که ۰/۲ درصد تولید ناخالص ملی این کشور را تشکیل می‌داد تقلیل یافت. این در حالی است که سال پیش از آن سرمایه گذاری‌های خارجی در عربستان ۷/۵ میلیارد دلار بود.
کنفرانس سرمایه‌گذاری که در ماه اکتبر در ریاض، تحت الشعاع داستان قتل جمال خاشقجی به یک افتضاح تبدیل شد. سعودی‌های ثروتمند سعی می‌کنند پول‌هایشان را از کشور خارج کنند. سال گذشته ۸۰ میلیارد دلار از عربستان خارج شد.
اقداماتی برای بهبود اوضاع سرمایه‌گذاری در عربستان انجام شده است. پروژه‌هایی که یک زمانی توسط دولت انجام می‌شود امروز به بخش خصولتی سپرده شده است. وزارت مسکن عربستان از شرکت‌های خصوصی خواسته ۱۰۰ میلیارد دلار برای ساخت یک میلیون خانه مقرون به صرفه توسط دولت هزینه کنند. ۱.۵ میلیون سعودی در انتظار دریافت یارانه هستند.
در حالی که سرمایه‌گذاران به دادگاه‌ها فراخوانده می‌شوند، محمد بن سلمان بر ساخت مگا پروژه نئوم متمرکز شده است. این پروژه ساخت شهری ۵۰۰ میلیارد دلاری است که توسط روبات‌ها گردانده می‌شود. این شهر در سواحل شمال غربی عربستان بنا شده است. بخش کمی از این پروژه پیش رفته است. در ماه دسامبر محمد بن سلمان از پروژه اسپارک پرده‌برداری کرد. پروژه ساخت شهر انرژی ۱/۶ میلیارد دلاری در شرق عربستان که قرار است ۱۰۰ هزار شغل ایجاد کند.
افزایش درآمد‌های نقتی عربستان و اقدامات ریاضتی از قبیل کاهش یارانه‌ها و اخذ ۵% مالیات بر ارزش افزوده به این کشور کمک کرده تا از شر کسری بودجه خلاص شود. دولت در این زمان هزینه‌های عمومی را که نیروی حیاتی اقتصاد کشور است، افزایش داد.
اما سعودی‌ها بیش از آنچه در دوره رکود هزینه می‌کردند این روز‌ها خرید می‌کنند. بسیاری از آن‌ها احساس نگرانی دارند. خرده‌فروشی به ویژه برای اقلام بزرگ دشوار است. تعداد زیادی از مشاغل خرده فروشی در سال ۲۰۱۷ سقوط کرده‌اند.
دردسر بزرگ عربستان، اشتغال است. این کشور نیاز به ایجاد ۱.۲ میلیون شغل تا سال ۲۰۲۲ دارد تا بتواند ۹ درصد نرخ بیکاری شهروندان سعودی را مورد پوشش قرار دهد. برای ایجاد شغل باید استخدام خارجی‌ها در شرکت‌های سعودی متوقف شود.
از ماه ژانویه سال ۲۰۱۸ تا کنون شرکت‌ها ۴۰۰ ریال معادل ۱۰۷ دلار در ماه به حقوق کارکنان خارجی اضافه کرده‌اند و تخفیف‌هایی شامل حال خارجی‌هایی خواهد شد که از کارکنان سعودی به جای مهاجران استفاده کنند.
این مبلغ تا سال ۲۰۲۰ دو برابر خواهد شد. در وهله اول به نظر می‌رسید دریافت این هزینه‌ها از خارجی‌ها کارساز باشد، اما یک میلیون کارگر خارجی به دلیل افزایش هزینه‌ها در ابتدای ۲۰۱۷ عربستان را ترک کردند. با این حال سعودی‌ها جایگزین آن‌ها نشدند.
بخش ساخت و ساز تحت تاثیر خروج کارگران خارجی قرار گرفت. در این بخش ۴۵ درصد کارگران خارجی بودند. با این که از ژانویه ۲۰۱۷ تعداد سعودی‌هایی که در بخش ساخت و ساز کار می‌کنند کمتر از ۱۰۰ هزار نفر افزایش داشته اما نرخ بیکاری با افزایش ۰/۲ درصدی به ۱۲/۹ درصد رسید. مشاغلی که توسط خارجی‌ها اداره می‌شد به عربستانی‌ها نرسید، چون دیگر این مشاغل وجود نداشت.
جوانان عربستانی کار یدی را قبول نمی‌کنند و در نتیجه شرکت‌ها نمی‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. کارگران خارجی با مهارت‌های کم ماهانه ۱۵۰۰ ریال دریافت می‌کردند در حالی که حداقل دستمزد یک شهروند عربستانی ۳۰۰۰ ریال است.
شکاف حقوق‌ها در مشاغل تخصصی کمتر است و در نتیجه افراد بیشتری قادر به پذیرش این مشاغل هستند. ۵۶ درصد سعودی‌ها دست کم مدرک لیسانس دارند.
اگرچه بسیاری از جوانان عربستانی که بیشتر جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند بیکارند، اما هنوز به اصلاحات محمد بن سلمان امیدوارند. با منزوی کردن روحانیون دربار و دیگر شاهزادگان، محمد بن سلمان بر این حمایت‌ها بیش از حد حساب باز کرده است.
سبک او محبوب است، اما سرمایه‌گذاران را نگران کرده است. بدون پول خارجی، شاهزاده عربستان نمی‌تواند این جوانان عربستانی بیکار را خوشحال نگه دارد. با توجه به توقف سرمایه‌گذاری خارجی در عربستان از ترس بحران‌های سیاسی، خوشحال نگه داشتن این جوانان بیکار پرتوقع، کار ساده‌ای برای محمد بن سلمان نیست.
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
