آیا بنزین با هدف جبران کسری بودجه گران می‌شود؟

رویداد۲۴ در هفته‌های اخیر سازمان برنامه و بودجه در راستای موضوع اصلاح ساختار بودجه کشور چارچوب کلی برنامه اصلاح ساختار بودجه را تدوین و منتشر کرده است. این برنامه شامل نکات مهمی مثل اصلاح یارانه کالا‌های اساسی، اصلاح قیمت حامل‌های انرژی، یارانه تولید و ... است.

بر اساس پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور، طرح اصلاح نظام یارانه حامل‌های انرژی در قسمت طرح‌های کوتاه مدت (برای اجرا در سال ۹۸) درآمد‌های پایدار قرار گرفته است.

گفتنی است، روز ۲۰ فروردین ماه امسال سازمان برنامه و بودجه از طرح مقدماتی برنامه اصلاح ساختار بودجه رونمایی کرد. همچنین اخیراً این سازمان در حالی چارچوب کلی برنامه اصلاح ساختار بودجه را منتشر کرده و از عموم مردم درخواست کرده تا نظرات خود را در خصوص این برنامه طرح کنند که تا کنون بازخورد قابل تاملی در این خصوص دیده نشده است. عدم استقبال عمومی با توجه به اهمیت قابل توجه مباحث مطرح شده در این برنامه سوال برانگیز است.

همچنین بر اساس اعلام سازمان برنامه و بودجه برنامه مقدماتی اصلاح ساختار بودجه در شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا بررسی خواهد شد. همه این موارد در حالی مطرح شده است که طی یک هفته آتی مهلت ۴ ماه رهبر انقلاب برای اصلاح ساختار بودجه به پایان خواهد رسید.

به هر حال با توجه به شرایط خاص اقتصادی کشور و تأکیدات صورت‌گرفته برای اصلاح ساختار بودجه، این انتظار از دولت و مجلس می‌رفت که هرچه سریع‌تر یک برنامه عملیاتی برای جبران ضعف‌های این حوزه ارائه شود.

بر همین اساس رهبر انقلاب در جلسه‌ای با سران نظام در تاریخ ۲۴ اردیبهشت ماه امسال تأکید کرده بودند، اصلاح ساختاری بودجه که قرار بود مجلس و دولت، در چهارماهه اول امسال آن را انجام دهند و همچنین اصلاح نظام بانکی از دیگر کار‌های مهم و اساسی است که باید انجام شوند.

این مهلت در حالی در ۹ روزه آتی به پایان می‌رسد که بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی حتی از انتشار برنامه اصلاحی سازمان برنامه و بودجه اطلاعی ندارند. نکته قابل توجه اینکه رهبری مجلس و دولت را مکلف به ارائه به برنامه اصلاح ساختاری بودجه کرده بودند.

گفتنی است، سازمان برنامه و بودجه در یکی از بند‌های مهم طرح اصلاح ساختار بودجه، بحث اصلاح یارانه حامل‌های انرژی را مطرح کرده است.

لازم به ذکر است، در بند مربوط به اصلاح یارانه حامل‌های انرژی با اولویت اصلاح (آزاد سازی قیمت) بنزین و برق خانگی مباحث به صورت کلی مطرح شده و جزییات مشخصی از این طرح منتشر نشده است.

برنامه دولت برای افزایش (اصلاح) قیمت بنزین و برق در بازه کوتاه مدت

در برنامه اصلاح نظام یارانه حامل‌های انرژی آمده است، به‌صورت تاریخی دولت مالک، فروشنده و توزیع‌کننده انرژی در کشور بوده و بنابراین این امکان را داشته که از قیمت حامل‌های انرژی به‌عنوان ابزار سیاست حمایتی معیشت و تولید استفاده کند.

استمرار و گسترش این رفتار، به‌تدریج ابعاد مالی قیمت‌گذاری را زیاد کرده و فناوری تولید را تغییر داده و عام بودن شمول یارانه‌های پنهان نیز باعث شده تا ضریب اصابت آن‌ها پایین بوده و بهره‌مندی اقشار جامعه نامتناسب باشد.

در شرایط کنونی که بسیاری از اقشار آسیب‌دیده دچار مشکلات معیشتی ناشی از افزایش قیمت‌ها شده‌اند، هدررفت یارانه انرژی خود را بیشتر نمایان می‌کند؛ لذا لازم است، طرح اصلاحات ساختاری حامل‌های انرژی و کالا‌های اساسی با هدف افزایش ضریب اصابت منابع صرف شده برای حمایت از تولید و اشتغال و همچنین افزایش بهره‌وری هر چه سریع‌تر آغاز شود و در چند فاز به اجرا برسد.

پیشنهاد می‌شود این اصلاحات در ابتدا با اصلاح نظام یارانه‌ای بنزین و برق خانگی آغاز شود و سپس به گازوییل و برق صنعتی تسری یابد.

در این طرح به‌منظور پوشش حداقل سطح معیشت، ابتدا یک کف حمایتی مصرف برای تمام خانوار‌ها در نظر گرفته می‌شود و سپس حامل انرژی مربوطه با قیمت بازار عرضه خواهند شد.

ماجرای اختلاف نظر دولت و مجلس بر سر تغییر قیمت حامل‌های انرژی

گفتنی است، این طرح در اولویت‌های کوتاه مدت برنامه اصلاح ساختار بودجه قرار گرفته است. این در حالی است که مجلس پس اخبار منتشر شده در مورد افزایش قیمت بنزین و صف‌های طولانی در پمپ بنزین‌ها اقدام به تصویب مصوبه‌ای کرده که افزایش قیمت بنزین را تا پایان سال ۹۸ ممنوع کرده است.

این در حالی است که چندی قبل سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام کرد، حدود ۳۱۰ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان حامل‌های انرژی پرداخت می‌شود.

این عدد با احتساب هزینه تولید، انتقال و فروش است و شامل هزینه‌های حامل‌های انرژی از جمله بنزین، نفت سفید، گازوئیل، نفت کوره، گازمایع و سوخت هوایی و سوخت جت است.

این آمار طی پژوهشی در بهمن ماه توسط سازمان برنامه و بودجه منتشر شده که اوایل سال جاری در رسانه‌های نزدیک به دولت به صورت گسترده منتشر شده است. در نهایت بعد از کش و قوس‌های فراوان مجددا بحث اصلاح حامل‌های انرژی آن هم با اولویت تغییر در بازه کوتاه مدت در برنامه اصلاح ساختار بودجه گنجانده شد.

 نگاهی به کلیات طرح اصلاح ساختار نشان می‌دهد، هدف جبران کسری بودجه در کلیات برنامه ارائه شده از سوی دولت، پررنگ است.

از آنجا که پیوست عملیاتی طرح مذکور منتشر نشده و برنامه‌ها به صورت کلی مطرح شده، نمی‌توان در مورد طرح اصلاح یارانه پنهان حامل‌های انرژی سازمان برنامه و بودجه قضاوت قطعی داشت.

اما در حالی که ارقامی مثل ۸۰ یا ۱۵۰ هزار میلیارد تومان کاهش درامد در سال ۹۸ مطرح شده است، مشخصا دولت بایستی اقداماتی در راستای کاهش هزینه‌های جاری را به عنوان اولویت جبران کسری بودجه لحاظ کند.