رویداد۲۴ گزارش می‌دهد؛
پرچم صلح بر ویرانه‌های جنگ/ چرا توافق آمریکا و طالبان به پایان جنگ نمی‌انجامد؟
روز شنبه مذاکره کنندگان آمریکا و طالبان در دوحه پایتخت قطر به توافقی برای پایان دادن به طولانی‌ترین جنگ آمریکا در افغانستان رسیدند که بر اساس آن آمریکا وعده داده نیروهایش را از افغانستان خارج کند. اما سوال اینجاست که آیا این جنگ برای مردم افغانستان هم به پایان رسیده است؟
رویداد۲۴ پس از حملات یازده سپتامبر آمریکا به افغانستان حمله کرد و از آن سال تا کنون به بهانه از بین بردن القاعده در این کشور حضور دارد. القاعده از بین نرفت و آمریکا مدتی بعد به بهانه جنگ با طالبان در حضور خود در افغانستان را ادامه داد. پس از نوزده سال از حضور آمریکا در افغانستان روز شنبه قرارداد صلحی میان طالبان و آمریکا منعقد شد؛ قراردادی که بر پایه آن طالبان ضمانت کرده از هیچ نیروی خارجی‌ای در خاک افغانستان برای تهدید امنیت آمریکا و متحدانش استفاده نکند.
بخشی از این توافق به آزادی زندانیان طالبان توسط آمریکا اختصاص دارد. بندی که اشرف غنی رییس جمهور افغانستان با آن مخالفت کرده است. حال سوال اینجاست که آیا این توافق شکننده میتواند برای افغانستان صلحی به ارمغان بیاورد؟
زلمی خلیل زاد نماینده افغان تبار آمریکا در مذاکرات صلح طالبان و آمریکا که سال‌ها تجربه کار در دولت‌های آمریکا و دستگاه دیپلماسی این کشور را دارد، گفته یک سال و نیم تمام برای رسیدن به این توافق وقت صرف کرده است.
به گفته نیویورک تایمز، توافقی که حاصل شده یک تفاوت کلیدی با آنچه خلیل زاد می‌خواست دارد: او در نهایت به خواست طالبان برای خروج نیرو‌های آمریکایی بدون رضایت و حضور دولت افغانستان پای میز مذاکره تن داده است.
خلیل زاد ۶۸ ساله زمانی که وارد آمریکا شد یک نوجوان مهاجر بود. او در زمان بوش سفارت آمریکا در سازمان ملل را بر عهده داشت که در آن زمان عالی رتبه‌ترین مقام آمریکا برای یک مسلمان به شمار می‌رفت.
خلیل زاد در زمان دولت ریگان نیز نقش مشاوره‌ای برای دولت درحوزه افغانستان داشت. به گفته بسیاری از کارشناسان خلیل زاد ترکیبی منحصر به فرد از تجربه امنیت ملی آمریکایی، دیپلماسی آمریکایی و افغانستانی است. هیچ کس بهتر از خلیل زاد شخصیت‌ها و بازیگر‌های پر نفوذ را توامان در آمریکا و افغانستان نمی‌شناسد.
اما خلیل زاد تا سپتامبر ۲۰۱۸ به تیم وزارت خارجه دولت ترامپ ملحق نشده بود. زمانی که او مسئولیت مذاکرات صلح را بر عهده گرفت، حمایت‌های شدیدی از او در وزارت خارجه انجام شد. پمپئو برای حفاظت از پروسه مذاکرات با رهبری خلیل زاد، جلوی تلاش‌های کنگره برای جلسات استماع با حضور نماینده آمریکا در مذاکره با طالبان را گرفت. تا مدت‌های مدیدی این تصور وجود داشت که دست خلیل زاد برای شکل دادن به مذاکره باز است. اما در نهایت ترامپ بار دیگر دخالت‌های مستقیم خود را از سر گرفت و هرچه این دخالت‌های علنی و مستقیم بیشتر شد، دست خلیل زاد بسته‌تر شد.
در ماه سپتامبر خلیل زاد تقریبا به یک توافق با طالبان دست پیدا کرده بود که ناگهان ترامپ به طور علنی درباره مذاکرات اظهار نظر کرد. ترامپ علنا از ادامه حملات طالبان انتقاد کرد.
بیشتر بخوانید: ۱۵ نکته دربارۀ توافق صلح آمریکا با طالبان/ امارت اسلامی یا جمهوری اسلامی افغانستان یا بی‌دولتی؟
بیشتر بخوانید: ۱۵ نکته دربارۀ توافق صلح آمریکا با طالبان/ امارت اسلامی یا جمهوری اسلامی افغانستان یا بی‌دولتی؟
به گزارش رویداد۲۴ دن فیلدمن نماینده ویژه پیشین آمریکا در امور افغانستان و پاکستان در دولت اوباما به نیویورک تایمز گفته خلیل زاد و تیمش بعد از اینکه مذاکرات با طالبان در ماه سپتامبر از هم گسسته شد تلاش زیادی کردند که آن را زنده نگه دارند. بسیاری از ما در چنین شرایطی جا می‌زنیم. اینکه خلیل زاد توانست مذاکرات را حفظ کند یک کار بزرگ بوده است.
به گفته نیویورک تایمز برخی دیپلمات‌های آمریکا در کابل عنوان «زل هرکول» را به خلیل زاد داده‌اند. (زل مخفف زلمای اسم کوچک خلیل زاد)
ملا عبدالغنی برادر معاون طالبان و یکی از چهار فردی که به همراه ملاعمر در سال ۱۹۹۴ پایه‌های گروه طالبان را گذاشتند، ماموریت مذاکره با آمریکایی‌ها برعهده داشت. او بعد از هشت سال که در زندان‌های پاکستان سپری کرده بود آزاد شد تا تیم مذاکره کننده طالبان با آمریکا را هدایت کند. اقدامی که بدون رایزنی‌ها و فشار‌های آمریکایی‌ها ممکن نبود.
به گفته برخی رسانه‌ها از جمله نیویورک تایمز، خلیل زاد در طول یک سال و نیم مذاکره از هیچ کاری برای کاهش تنش‌ها با این گروه شبه نظامی افغان دریغ نکرده است.
خلیل زاد و ملا عبدالغنی مذاکراتشان را با گروه‌های کوچکی که تشکیل داده بودند آغاز کردند. خلیل زاد که متولد افغانستان است به خوبی به زبان پشتوی سلیس با ملا برادر مذاکره می‌کرد.
به گزارش نبیویورک تایمز، اغلب این دو یک دیگر را در اتاق ملا برادر ملاقات کرده و مذاکره میکردند. اتاقی در یک اقامتگاه مجلل که زوج‌های روسی بیرون آن درکنار استخر آفتاب می‌گرفتند و موزیسین‌ها در لابی آن زیر لوستر بزرگی پیانو می‌نواختند.
این رسانه به نقل از خلیل زاد در یکی از دیدارهایش با ملا برادر نوشته خلیل زاد یک بار به شوخی در یکی از دیدار‌ها به ملا برادر گفته بود: این منظره شاید نزدیک‌ترین منظره به بهشت باشد. این جمله خلیل زاد کافی بود تا ملا برادر پرده‌های ضخیم اتاق با بکشد.
روز شنبه درست قبل از امضای توافق ملا برادر نگاهی به خلیل زاد که کنار او نشسته بود کرد و دو مذاکره کننده به هم لبخند زدند. اما این لبخند برای تضمین موفقیت توافق آمریکا و افغانستان کافی نیست. دولت اشرف غنی به فرآیند مذاکراتی که بدون حضور نماینده آن‌ها صورت گرفته و علی رغم سابقه دوستی اشرف غنی با خلیل زاد در دوران نوجوانی، مشکوک است.
نیویورک تایمز پیش‌تر در گزارشی به دوستی دیرینه سه تن از افراد سه قطب مخالف در جریان مذاکرات آمریکا و طالبان اشاره کرده بود. در گزارشی که فوریه ۲۰۱۹ منتشر شده گفته شده نمایندگان سه قطب مخالف در جنگ افغانستان، سال‌ها پیش در صلح کامل به سر می‌بردند. در دهه ۱۹۷۰ سه مرد جوان افغان، اشرف غنی، زلمی خلیل زاد و شر محمد هر سه تلاش میکردند راهی برای ادامه تحصیل در خارج از کشور پیدا کنند.
در آن سال‌ها اشرف غنی و خلیل زاد که امروز رییس جمهور افغانستان و نماینده آمریکا در مذاکرات صلحند، در دانشگاه آمریکایی بیروت با هم رقابت میکردند و مردم جوان سوم که امروز به شر محمد عباس استنکزی شناخته مذاکره کننده ارشد طالبان میشود، آن سال‌ها را در دانشگاه ارتش هیمالیا درمهمترین مدرسه نظامی هند مشغول به تحصیل بود.
در یک سال اخیر دولت غنی بار‌ها انتقاد کرده اند که خلیل زاد در ارائه جزییات مذاکره و مصالحه با طالبان که ممکن است تحت حوزه اختیارات دولت افغانستان باشد (نظیر جزییات مربوط به آزادی زندانیان طالبان) مبهم عمل میکند.
آن‌ها بار‌ها اعتراض کرده بودند که خلیل زاد مجذوب طالبانی‌ها شده است. خلیل زاد حقیقتا در مصاحبه هایش ملا برادر را «یک وطن‌پرست افغان» می‌خواند.
مشاور امنیت ملی اشرف غنی پا را از این هم فراتر گذاشته و در مصاحبه با یک رسانه آمریکا گفته بود خلیل زاد دارد درباره دولت آینده افغانستان با طالبان مذاکره میکند و گویی خودش قرار است نایب السلطنه این دولت بعدی باشد.
نیویورک تایمز به برخی دشواری‌های خلیل زاد در مذاکره با طالبان اشاره کرده و گفته او وارد مذاکره با گروهی شده بود باید ابتدایی‌ترین چیز‌ها را به آن‌ها یادآور می‌شد. او باید توضیح میداد چرا درخواست طالبان برای لغو حداقل سن قانونی برای حضور در ارتش که ۱۸ سال است، درخواست منطقی‌ای نیست. برخی مذاکرات تا ۱۶ روز متوالی طول می‌کشید و تا نیمه‌های شب می‌کشید. در وقت‌های استراحت نیز یک دست خلیل زاد به تلفن بود. خلیل زاد با مذاکره کنندگان طالبان شوخی می‌کرد و آن‌ها او را آقای دکتر صدا میکردند.
اما برای اینکه بدانید چقدر این توافق میتواند شکننده باشد کافیست در کنار موضع دولت افغانستان، موضع دولت پاکستان به عنوان یکی از کلیدی‌ترین بازیگران سیاسی در افغانستان را مورد توجه قرار دهید. «شاه محمود قریشی» وزیر خارجه پاکستان با اشاره به بیانیه مشترک اخیر آمریکا، ناتو و افغانستان گفت که هرگونه ملاحظه کابل با اسلام‌آباد باید از طریق دوجانبه حل شود و نباید واشنگتن را در این مسایل دخیل کرد.
این بیانیه مشترک روز یکشنبه توسط رئیس جمهور افغانستان، وزیر دفاع آمریکا و دبیرکل ناتو در مراسمی همزمان با امضای توافق آمریکا و طالبان در دوحه اعلام شد.
در یکی از بند‌های توافقنامه آمده است: «آمریکا متعهد است تا مذاکرات بین افغانستان و پاکستان را تسهیل کند تا دو طرف تضمین کنند که امنیت هیچکدام از آن‌ها با اقداماتی از خاک کشور دیگر مورد تهدید قرار نگیرد»
قریشی در واکنش به این موضوع به «رویترز» گفت: افغانستان باید بطور مستقیم با پاکستان صحبت کند، آمریکا برای خروج برنامه دارد و ما برای همیشه همسایه باقی می‌مانیم.
وی تصریح کرد: «اگر من با افغانستان مسئله‌ای داشته باشم من از واشنگتن نمی‌پرسم که ایفای نقش کند» وزیر خارجه پاکستان اظهارداشت که اگر پاکستان همه را قانع نمی‌کرد که بحران ۱۸ ساله افغانستان راه‌حل نظامی ندارد توافق آمریکا و طالبان در دوحه هرگز اتفاق نمی‌افتاد.
قریشی گفت که پاکستان با ترغیب طالبان و آمریکا برای یافتن یک راه‌حل سیاسی، این توافق را تسهیل کرد و انجام این مهم، کار آسانی نبود. همزمان طالبان در بیانیه‌ای اعلام کرده عملیات‌های مسلحانه در افغانستان علی رغم توافق ادامه خواهد یافت.
روز دوشنبه طالبان در بیانیه‌ای اعلام کرد حملاتش را به نیرو‌های امنیتی افغان ادامه می‌دهد. این بیانیه در پی اعلام مخالفت اشرف غنی با توافق آمریکا و طالبان اعلام شده است. غنی گفته بود دولتش تنها تا ۱۰ مارس که مذاکرات بین مقامات افغان و طالبان در جریان است به آتش بس مقطعی پایبند است.
ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان در گفتگو با آژانس خبری فرانسه در واکنش به این اظهارت گفته: کاهش خصومت‌ها پایان یافته و عملیات‌های ما به طور مرسوم ادامه خواهد داشت.
او گفته: بر اساس توافقی که بین طالبان و آمریکا صورت گرفته، مجاهدین ما به نیرو‌های خارجی حمله نمی‌کنند، اما عملیات‌های ما علیه دولت کابل ادامه خواهد داشت.
خبر های مرتبط
