تاریخ انتشار: ۱۶:۵۲ - ۱۵ فروردين ۱۳۹۹
رویداد۲۴ بررسی کرد؛

مصائب روحی قرنطینه خانگی/ چگونه از اختلالات روانی در دوران کرونا و پساکرونا پیشگیری کنیم؟

در روزهای گذشته میزان تماس با ۱۲۳ (آسیب‌های اجتماعی و آزار کودکان) در مدت قرنطینه به خاطر شیوع ویروس کرونا زیاد شده است. تعداد اختلافات زناشویی در این مدت بسیار افزایش یافته است و تمام اینها اخبار ناخوشایندی است که برای جامعه پیامدهای خوبی ندارد.

اختلافات در قرنطینه خانگی

رویداد۲۴ شادی مکی: شیوع ویروس کرونا باعث مردم مدت زیادی در قرنطینه خانگی بمانند و گرچه در نگاه اول چندان هم بد به نظر نمی‌رسد اما ممکن است آثار جبران‌ناپذیر روانی بر جای بگذارد. کارشناسان معتقدند قرنطینه خانگی به مدت زیاد می‌تواند به بروز تفکرات واهی در افراد مختلف شود. مجموعه این موارد می‌تواند در طولانی مدت اختلالات روانی را در افراد هراسان و مضطرب ایجاد کند که ممکن است تا مدت‌ها بعد از پایان روزهای گسترش ویروس کرونا نیز در افراد پایدار بماند. 


بیشتر بخوانید: راهکارهایی برای گذراندن دوران قرنطینه خانگی/ از چه روش‌هایی در تنهایی استفاده کنیم؟


روزنامه شهروند در روزهای گذشته گزارش داده که میزان تماس با ۱۲۳ (آسیب‌های اجتماعی و آزار کودکان) در مدت قرنطینه زیاد شده است. تعداد اختلافات زناشویی در این مدت بسیار افزایش یافته است و تمام اینها اخبار ناخوشایندی است که برای جامعه پیامدهای خوبی ندارد. با این حال روانشناسان معتقدند راه‌هایی برای کاهش اختلافات وجود دارد. مجتبی دلیر دبیر انجمن روان­شناسی اجتماعی ایران درباره این راه‌ها با رویداد۲۴ گفت‌وگو کرده است. او می‌گوید شواهد نشان می‌دهد که قرنطینۀ خانگی دست­‌کم برای چندین هفته طول می‌کشد و تاب‌آوری افرادی که سبک زندگی خود را تغییر ندهند یا با روش­‌های مقابله روان­شناختی با استرس آشنا نباشند، به مرور کاهش خواهد یافت و به‌تدریج بروز و شیوع و حتی همه‌­گیری اختلالات روانی را شاهد خواهیم بود و حتی وقتی این رویداد استرس‌­زا به پایان برسد پیامدهای نامطلوب آن ممکن است تا مدت­‌ها باقی بماند، زیرا قرنطینۀ خانگی می­تواند منجر به بی­حوصلگی، احساس ناکامی، خشم و پرخاشگری شود.

 

ضرورت تغییر سبک زندگی در روزهای شیوع ویروس کرونا

 

دبیر انجمن روان­شناسی اجتماعی ایران می‌گوید برای کاهش اختلالات لازم نیست زندگی را تعطیل کنیم فقط باید سبک آن را تعدیل کنیم. برخی افراد در مقابل استرس‌­های بزرگ دچار شوک شده و احساس فلج شدن می­‌کنند و دست از همه چیز می­‌کشند اما لازم است به این نکته مهم توجه شود که بین دو متغیر استرس و تلاش سه حالت می‌­تواند رخ دهد: اول تلاش بدون استرس که وضعیتی خوشایند است و سازگاری فعال و موفق از ویژگی­‌های آن است. البته این حالت در شرایط عادی و روال معمول زندگی رخ می­دهد و ارتباطی با شرایط بحران کنونی ندارد.

دلیر در توضیح حالت دوم می‌گوید: استرس بدون تلاش حالت دیگری است که موجب احساس ناتوانی، از دست رفتن کنترل و تسلیم شدن می­‌شود و چنین نشانه­‌هایی معمولا در افراد با اختلال روانی دیده می­‌شود. این بدترین حالت ممکن است اما اگر دقت کنیم عامل به‌وجود آورنده آن خودمان هستیم که تلاش نمی‌­کنیم! سوم، تلاش به همراه استرس است که شرایطی ایجاد می‌کند که معمولا در خلال مشکلات روزمره پیش می‌­آید. در این حالت اگرچه استرس بازهم بر ما تاثیر می­‌گذارد اما می­‌توانیم بر پیامدهای ناخوشایند آن غلبه کنیم.


بیشتر بخوانید: ویروس کرونا و قرنطینه خانگی در کنار هم/ نکاتی که هر ایرانی باید بداند!


نکتۀ کلیدی این است که باید ببینیم چه چیزی در حیطۀ اختیار ماست و چه چیزی نیست، و آنچه هست را در صورت لزوم تغییر دهیم. عامل ایجاد استرس می­‌تواند خارج از ما باشد مثل استرس این روزها که شامل شیوع بیماری مسری و مهلک کرونا است اما تلاش و پشتکار و غلبه بر ناامیدی به خود ما بستگی دارد. بنابراین در اینجا انتخاب ماست که تعیین­کنندۀ نتیجه است.

مفهوم مهمی که در ارتباط با استرس وجود دارد، مفهوم «ارزیابی ذهنی» از وقایع است که در این مورد، دو نوع ارزیابی اولیه و ثانویه مطرح می‌شود. در ارزیابی اولیه به این سوال جواب می‌­دهیم که آیا در معرض خطر هستیم؟ و در ارزیابی ثانویه به این پرسش پاسخ می­‌دهیم که اگر در معرض خطر هستیم آیا توان دفع آن را داریم؟ اگرچه پاسخ به این ۲ سوال می­‌تواند به صورت بله یا خیر باشد اما ممکن است روی یک پیوستار از بسیار کم تا خیلی زیاد هم باشد. به هر حال، اگر پاسخ به سوال اول خیر باشد هیچ مشکلی وجود ندارد. اگر پاسخ به هر دو سوال بله باشد هم باز مشکلی پیدا نخواهیم کرد چون خطر وجود دارد اما می‌­توانیم از پس آن بربیاییم.

این روزها توجه به این نکته بسیار مهم است که  صِرف اینکه بدانیم می‌­توانیم کاری در برابر خطر انجام دهیم از میزان استرس ما کاسته خواهد شد. اما بدترین حالت در پاسخ به دو سوال قبلی آن است که جواب سوال اول بله و جواب سوال دوم خیر باشد. به عبارتی، اگر بپذیریم که در معرض خطر ابتلا به ویروس کرونا هستیم اما در مقام دفاع از خود کاری از دست­مان بر نمی‌­آید در این حالت دچار احساس ناکامی، درماندگی و اضطراب خواهیم شد و این حالت زمینه‌­ساز ابتلا به اختلالات روانی از جمله وسواس، هراس و افسردگی خواهد بود.

خوشبختانه تقریبا در مورد همه رویدادهایی که منجر به پاسخ بله به سوال اول می­‌شود، یعنی در حالتی که با خود می‌گوییم در معرض خطر هستیم، اگر به خوبی آموزش دیده باشیم می‌توانیم به سوال دوم هم پاسخ بله بدهیم. مهارت مقابله همان چیزی است که در این موارد به آن نیاز داریم تا پاسخ به سوال دوم هم برای ما بله باشد.

دلیر این موضوع را بررسی کرده که «مقابله به چه معناست» و می‌گوید: مقابله اساساً اتخاذ راهبردی برای رویارویی با استرس است. مقابله به تلاش­‌های رفتاری و شناختی برای پیشگیری، نظم­‌بخشیدن و فرونشاندن استرس اطلاق می‌شود.

به طور کلی دو نوع مقابله داریم؛ مساله­‌محور و هیجان­‌محور که شامل ۸ روش مقابله می‌شود: ۱- مقابله مستقیم ۲- دوری‌گزینی یا فاصله­‌گیری ۳-خویشتن‌داری ۴- جستجوی حمایت اجتماعی ۵- مسئولیت­‌پذیری ۶- گریز و اجتناب ۷- حل مسئلۀ برنامه­‌ریزی شده و ۸- ارزیابی مجدد مثبت.
 
تعریف و توضیح هر یک از این روش­ها با یک جستجوی ساده در اینترنت قابل دسترسی است. به هنگام مقابله با استرس به نظر می­‌رسد ترکیبی از سبک­‌های رویارویی می‌­تواند مفید باشد، اما ما زمانی از روش‌­های مسئله­‌محور مثل حل ­مسئله استفاده می­‌کنیم که کنترل بیشتری بر موقعیت داشته باشیم و در غیر این صورت از روش‌­های هیجان­محور مثل گریز و اجتناب سود خواهیم برد.

بیشتر بخوانید: تجربه قرنطینه در جهان/ قرنطینه چگونه است و چه خلاءهای قانونی دارد؟


دلیر درباره راه‌های برخورد با یک مسئله معتقد است حل­ مساله موثرترین پاسخ رویارویی است، زیرا با مناسب‌­ترین هیجان‌ها همراه است و احساس کنترل را به فرد می‌­دهد.

او می‌گوید: رویاوریی مواجهه‌­ای و فاصله گرفتن کم تاثیرترین واکنش رویارویی هستند زیرا با منفی‌­ترین هیجان­‌ها همراهند. ارزیابی مجدد مثبت برای مشکلاتی موثر واقع می‌­شود که بزرگسالان با آن روبرو می­‌شوند.

نکته مهم در ارزیابی اولیه حوادث آینده اهمیت در نظر داشتن حد وسط است. خوش‌بینی برنامه‌ریزی یک خطای شناختی است که به‌واسطۀ آن مدت زمان به انجام رساندن اهداف را کمتر از حد پیش‌بینی می‌کنیم، اما به هنگام عمل تازه متوجه می­‌شویم که به زمان خیلی بیشتری نیاز داشتیم. برای مثال، اگر کسی تصور کند که شیوع بیماری کرونا ظرف چند روز آتی مهار خواهد دچار خطای بیش برآورد خطر شده که زمینه‌­ساز ابتلا به اختلال وسواسی-اجباری است. در چنین شرایطی ممکن است به خاطر بیش برآورد خطر حتی زمانی که نکات بهداشتی را رعایت کرده‌­ایم از ترس ابتلا به کرونا باز هم لب به غذا نزنیم، از خوردن میوه و هر آنچه از بیرون آمده خودداری کنیم و حتی تا حد امکان آب هم نخوریم! چرا که ممکن است آلوده به ویروس کرونا باشد و اگر این رفتار‌ها شدید باشد و قرنطینۀ خانگی طول بکشد (که به نظر می‌­رسد طول خواهد کشید) ممکن است به جای کرونا از وسواس بمیریم!
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
نظرات شما
پیشخوان