وقتی اردوغان به زمین و زمان می‌زند تا مخالفانش قهرمان مبارزه با ویروس کرونا شناخته نشوند

رویداد۲۴ تسا فوکس در مطلبی تحت عنوان «نوانخانه برادر رجب» در فارین پالیسی نوشت: کمتر از دو ساعت قبل از نیمه شب جمعه ۱۰ آوریل، صد‌ها هزار نفر از مردم در سطح شهر‌های ترکیه حضور داشتند. در پاسخ به بیماری همه گیر کروناویروس، دولت ترکیه در ساعات پایانی آخر هفته در ۳۱ استان از جمله استانبول و پایتخت، آنکارا ممنوعیت منع رفت و آمد وضع کرد. این تصمیم در نظر گرفته شد تا مردم در روز‌های تعطیل در خانه بمانند، اما اعلام لحظه آخری آن را به یک تصمیم خطرناک تبدیل کرد.

 قرنطینه آخر هفته فقط ۴۸ ساعته بود، اما عدم اعتماد عمومی به دولت باعث شد بسیاری از مردم تصور کنند که این محدودیت بدون اطلاع قبلی دوباره تمدید می‌شود. وقتی که رئیس جمهور رجب طیب اردوغان از شهروندان خواست که قرنطینه داوطلبانه را اجرا کنند، تعداد بیشتری از مردم در خیابانهاى سراسر کشور حضور یافتند. تازه این جا بود که درگیری‌ها شروع شد، مردم قفسه‌های بازار‌های کوچک را که هنوز هم باز بودند، خالی کردند و تنها معدودی از افراد اقدامات فاصله‌گذاری اجتماعی را در پیش گرفتند.

---

بیشتر بخوانید: استعفای وزیر کشور ترکیه به خاطر اعلام قرنطینه ۴۸ ساعته/ اردوغان نپذیرفت

---

شرایط از آن جا بحرانی شد که اکرم امام اوغلو، شهردار استانبول و عضو حزب مخالف جمهوری‌خواه خلق ترکیه (CHP) از قبل خبر نداشت که شهر قرار است کاملا تعطیل شود. در نتیجه، زمان کافی هم برای شهرداری وجود نداشت تا به ساکنان اطمینان دهد که آن‌ها بدون غذا و حمایت باقی نمی‌مانند. از طرفی شهرداری امکان سازماندهی حمل و نقل عمومی برای کارکنان مراقبت‌های بهداشتی ضروری را هم پیدا نکرد. امام اوغلو در مورد این تصمیم ناگهانی در توئیتر، اظهار کرد که چنین تصمیم یک طرفه‌ای فقط باعث سردرگمی و وحشت می‌شود.

این وحشت از تعطیلی سراسری باعث شد تا استعفای وزیر امور خارجه ترکیه که توسط اردوغان رد شد به کلی فراموش شود. دفتر رئیس جمهور بیانیه‌ای منتشر و در آن هرگونه مشکلی در امنیت عمومی را تکذیب کرد، همزمان دولت اعلام کرد که مقررات منع رفت و آمد دیگری برای تعطیلات آخر این هفته در دستور کار است.

از آغاز شیوع ویروس کرونا در ترکیه، دولت که در اختیار حزب عدالت و توسعه اردوغان (AKP) است از همکاری با شهرداری‌هایی که توسط حزب مخالف جمهوری‌خواه خلق اداره می‌شود، امتناع ورزیده است. این قانون اخیر آخرین مورد در یک رشته از وقایعی بود که اخیرا در آن دولت ترکیه سیاستی را در پیش گرفته که به نفع خودش و به ضرر مردم ترکیه است.

استانبول، بزرگترین شهر ترکیه، از تاریخ ۱۷ آوریل، ۷۴۱۹۳ مورد تائید شده ابتلا به کرونا ویروس را گزارش کرده است. امام اوغلو خواستار تعطیلی چند هفته‌ای شهر شده و ادعا کرده که پیام‌های متعددی را به اردوغان ارسال کرده که همه تا امروز بی پاسخ مانده است. او خواستار آن شده که نشان دهد آن‌ها باید برای جلوگیری از بروز بحران بایستی با هم همکاری کنند. این عدم هماهنگی، با شهرداری آنکارا هم وجود دارد و به طور کلی ظرفیت دولت‌های محلی برای مقابله با بحران کرونا ویروس را محدود می‌کند.

اردوغان، امام‌اوغلویی را در مقابل خود می‌بیند، که تا به حال دو بار در انتخابات استانبول حزب عدالت و توسعه را شکست داده است. از نظر رئیس‌جمهوری شهردار استانبول یک تهدید بزرگ انتخاباتی است. خود اردوغان از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ شهردار استانبول بود بنابراین به خوبی می‌داند هر کس که استانبول را با موفقیت اداره کند، می‌تواند در سیاست‌های ملی نیز برای خود جایی دست و پا کند، از این رو امام اوغلو یک رقیب بالقوه برای اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۳ ترکیه است. در ضمن سیاست در ترکیه مدتهاست بین جمعیت سکولار که تمایل به حمایت از حزب جمهوری‌خواه و محافظه کاران مذهبی که به حزب عدالت و توسعه گرایش دارند، تقسیم شده است. در انتخابات محلی ترکیه در سال ۲۰۱۹، حزب عدالت و توسعه با اختلافی اندک قدرت را در سه شهر بزرگ ترکیه به رقیب واگذار کرد.

در تاریخ ۳۱ مارس، دولت مرکزی بسته‌های کمک مالی به خانواده‌های آسیب دیده ویژه بیماری همه گیر کرونا که توسط امام اوغلو و منصور یاواس، شهردار آنکارا ترتیب داده شده بود، به کلی جمع آوری کرد. اردوغان گفت: شهرداران حزب جمهوری در تلاش بودند تا دولتی در درون دولت ایجاد کنند. در تاریخ ۱۰ آوریل، وزارت کشور تحقیقات مربوط به فعالیت‌های اهدای کمک توسط امام اوغلو و یاواس را آغاز کرد. امام اوغلو، مسدود کردن کمک‌های مالی را اقدامی بسیار نادرست از طرف دولت مرکزی خواند.

حزب عدالت و توسعه حتی به دنبال محدود کردن قدرت مخالفان حتی در استان‌های کوچکتر است. در شهرداری آنتالیا که تحت تسلط حزب جمهوری‌خواه خلق است، وزارت کشور، یک نوانخانه را که ۲ هزار نفر را پوشش می‌دهد تعطیل کرد. این نوانخانه (جایی است که در آن به گرسنگان غذای ارزان یا رایگان داده می‌شود) از طریق هدایای مالی مردم و نه دولت که وزارت کشور آن را بهانه‌ای برای تعطیلی قرار داد، اداره می‌شد.

درگیری بین شهرداری‌های مخالف و دولت ملی در میان همه‌گیری کرونا ویروس از الگوی پس از انتخابات محلی بین حزب عدالت و توسعه و جمهوری در سال ۲۰۱۹ پیروی می‌کند. برای یک سال بعد از انتخابات، دولت مرکزی همچنان به دنبال محدود کردن درآمد و بودجه شهرداری‌های تحت نظارت حزب جمهوری است.

به گفته کمال قلیچداراوغلو، رئیس حزب جمهوری خلق، بیش از ۲ میلیون نفر در ترکیه به دلیل کرونا ویروس شغل خود را از دست داده‌اند و احتمالاً نرخ بیکاری رو به افزایش باشد. این بدین معناست که تاکتیک‌های اردوغان می‌تواند نتیجه عکس دهد. اگر مردم نتوانند به نوانخانه یا کمک‌های مالی برای تأمین نیاز‌های خود در مواقع بحرانی دسترسی پیدا کنند، آن هم به دلیل اینکه دولت در میانه‌ی بحران تصمیم به تعطیلی این ماجرا گرفته است، این به احتمال زیاد منجر به خشم عمومی شده و می‌تواند در انتخابات تأثیر بگذارد.

اما این ریسکی است که اردوغان حاضر است بپذیرد تا امام اوغلو و سایر رهبران حزب حزب به عنوان قهرمانان ترکیه پس از پایان کرونا شناخته نشوند. ایسن گفت: اگر امام اوغلو بتواند از این بحران برای خودش محبوبیت ایجاد کند، به احتمال زیاد شاهد ارتقای جایگاه خودش خواهد بود. از طرف دیگر، اگر اردوغان بتواند حمایت رای دهندگان حزب عدالت و توسعه را همچنان حفظ کند ممکن است بتواند در انتخابات بعدی هم پیروز شود.

اگر اردوغان همچنان مانع کمک‌های اجتماعی در سطح محلی شود، این جوامع باید خودشان خودشان را سازماندهی شوند.

در آنکارا، یاواس در حال حاضر به سمت چنین رویکردی حرکت کرده است. در سراسر ترکیه، برای افرادی که به غذا احتیاج دارند، اما نمی‌توانند پول آن را در حال حاضر پرداخت کنند، حساب دفتری باز شده تا بعدا آن را بپردازند. یاواس پیشنهاد کرده که افراد ثروتمند از پس انداز خود حساب افراد فقیر را در فروشگاه‌ها پرداخت کنند.

همه‌گیری کروناویروس به وضوح چند پارگی در سیاست ترکیه را نشان می‌دهد. این بحران می‌تواند شکاف محلی و ملی موجود بین حزب جمهوری خلق و حزب عدالت و توسعه را تقویت و یا مردم ترکیه را به عنوان یک کل تحت فشار قرار دهد تا از مخالفان حمایت کنند، مخالفانی که همواره خود را به عنوان نمایندگان واقعی فقرا در مواقع نیاز شدید معرفی کرده‌اند.