بازگشت تحرکات دیپلماتیک به خاورمیانه/ الکاظمی پایه مصالحه میان ریاض و تهران را بنا می‌کند؟

رویداد۲۴ خدیجه غبیشاوی: در غیاب سلطان قابوس، پادشاه فقید عمان و بیماری «شیخ صباح احمد جابر الصباح» امیر کویت، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران عازم بغداد، پایتخت عراق شد تا ایده‌های اولیه مصالحه میان ریاض و تهران را به مقامات عراقی تحویل دهد و مصطفی الکاظمی ردای وساطت را به تن کند و فردا (سه‌شنبه) عازم عربستان سعودی شود.

مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر جدیدالورود عراق، به اعتبار رفاقت و نزدیکی با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی و رابطه نزدیکی که با مقامات تهران دارد، این روز‌ها شانس اول میانجگری و کاهش تنش در منطقه معرفی شده است. الکاظمی به مدت ۴ سال ریاست دستگاه اطلاعاتی عراق را برعهده داشت و به همین خاطر روابط نزدیکی با تهران و ریاض دارد. بر همین اساس، الکاظمی در نخستین تور منطقه‌ای خود از زمان نخست‌وزیری، فردا سه‌شنبه عازم ریاض می‌شود و عصر سه‌شنبه به تهران می‌آید تا با مقامات ارشد کشور از جمله مقام معظم رهبری دیدار کند. الکاظمی قرار است برای اولین بار در سه سال گذشته، به عنوان نخست وزیر عراق عازم واشنگتن شود و به کاخ سفید برود. تحلیلگران می‌گویند الکاظمی دستور کار توازن قوا در عراق، کاهش تنش در منطقه، وساطت میان ایران و عربستان و بازگرداندن بغداد به آغوش عربی را در کیف نخستین ماموریت خارجی خود حمل می‌کند.

طی روز‌های گذشته، رسانه‌های مختلف ایرانی و عربی به ارائه تحلیل و گمانه زنی‌هایی درباره رفت و آمد‌های بین المللی و منطقه‌ای اخیر در عراق پرداختند، ژان ایولودریان، وزیر خارجه فرانسه، اخیرا عراق را ترک کرده و امروز وزیر خارجه ایران یک روز پیش از سفر الکاظمی به ریاض عازم این کشور شده است. ناظران معتقدند در این سلسله سفرها، مسائل مهمی از جمله حضور نیرو‌های نزدیک به ایران در عراق، ادامه حضور نیرو‌های آمریکایی در عراق، رابطه دولت جدید عراق با عربستان و ایران از یک سو و آمریکا از سوی دیگر، مسائل اقتصادی و بهداشتی، تبادلات تجاری میان عراق و همسایگانش مورد بررسی قرار می‌گیرند. علاوه بر آن، بغداد با بازگشایی مرز‌های مشترک با ایران و از سر گیری روابط تجاری میان ایران و عراق چراغ سبزی را به ایران نشان داده است.

 

 

 

الجزیره در گزارشی درباره ۳ سفر پیش روی نخست‌وزیر عراق با انتخاب تیتر «سعودی، ایران سپس آمریکا... سفر‌های الکاظمی برای خروج عراق از بحران‌ها» نوشت: مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق در نخستین سفر خارجی خود نخست به عربستان، سپس ایران و در نهایت آمریکا سفر خواهد کرد، وی پرونده‌های سنگینی را همراه دارد. به گفته ناظران نخستین تور خارجی الکاظمی که از فردا دوشنبه آغاز خواهد شد، با هدف تقویت توازن در روابط خارجی عراق و کاهش تنش میان آمریکا و عربستان از یک سو و ایران از سوی دیگر است.

عضو کمیسیون روابط خارجی مجلس عراق می‌گوید این دیدار با هدف شکست انزوای حکومت عراق در دولت قبلی این کشور صورت می‌گیرد. دولت جدید عراق می‌خواهد این پیام را ارسال کند که به دنبال سیاست توازن در روابط خارجی خود است. عراق همچنین خواستار کمک‌های ملموسی به مردم عراق در راستای مقابله با بحران‌های مالی و اقتصادی، بهداشتی و امنیتی است، درخواست‌هایی که به گفته این نماینده پارلمان عراق، الکاظمی در سفر‌های عربستان و آمریکا مطرح می‌شود.

وی درباره اهداف سفر الکاظمی به ایران نیز گفت که این سفر برای اطمینان دهی به نگرانی‌های متحدان ایران در عراق از ائتلاف عراقی آمریکایی عربی انجام می‌شود. وی ابراز امیدواری کرد که حکومت الکاظمی تمام تلاش خود را برای دور کردن این کشور از عرصه تقابل آمریکایی ایرانی که برخلاف مصالح مردم عراق است انجام دهد.

احسان الشمری، رئیس مرکز استراتژی‌های سیاسی سلسله سفر‌های الکاظمی را تاکیدی بر مبدا توازن در روابط خارجی عراق و کسب حمایت بیشتر از حکومت الکاظمی دانست، به ویژه آنکه عراق در شرایط کنونی با بحران‌های عمیقی دست و پنجه نرم می‌کند و تهدید‌های بزرگی پیش رو دارد. وی تاکید کرد: سه سفر پیش روی الکاظمی این پیام را به دنبال دارد که بحران در منطقه به نفع عراق نیست، این سفر‌ها همچنین دارای پرونده‌های مشترکی نیز هستند و البته بعید است که عراق مساله میانجگری میان طرف‌های مختلف را بپذیرد چرا که مساله بسیار پیچیده است.

 

---

بیشتر بخوانید:بررسی دلایل سفر‌های اخیر الکاظمی/ میانجی‌گری میان ایران و عربستان به درخواست سعودی‌ها؟

---

وی درباره اهداف سفر الکاظمی به تهران نیز اینگونه می‌گوید: کاظمی بر توازن در روابط میان تهران و واشنگتن تاکید دارد و دارای روابط خوبی با تهران است که خود پیامی به متحدان و شرکای ایران در داخل عراق است، علاوه بر آن کاظمی به دنبال اطمینان دهی به ایرانیان است که عراق به عرصه اقدامات ضدایرانی تبدیل نخواهد شد.

 

 

روزنامه الاخبار لبنان نیز با انتخاب تیتر «ظریف در بغداد پیش از تور منطقه‌ای الکاظمی: بازگشت وساطت میان ریاض و تهران» نوشت: انتظار می‌رود تحرکات دیپلماسی در منطقه با وساطت عراق میان ریاض و تهران بار دیگر زنده شود، تحرکاتی که با ترور سردار سلیمانی و استعفای عادل عبدالمهدی متوقف شده بود. این تحرکات با سفر محمد جواد ظریف، به بغداد آغاز و سپس سفر الکاظمی به دو پایتخت کشور‌های همسایه عراق پیگیری می‌شود.

الاخبار در ادامه می‌نویسد: محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در حالی به عراق سفر می‌کند که این سفر از سوی هیئت عالی رتبه‌ای از وزارت اطلاعات و امنیت ملی عراق انجام می‌شود. بر اساس منابع ارشد حکومت عراق در گفتگو با الاخبار، این دیدار برای فراهم کردن شرایط دیدار مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق از تهران پایتخت ایران انجام شده است.

به نوشته الاخبار، سفر هیئت عالی رتبه ایرانی به عراق پس از ترور سردار سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران در عراق به دست نیرو‌های آمریکایی شامل ۳ پیام اصلی است.

 

نخست ترسیم چشم انداز روشنی از وضعیت عراق. این چشم انداز به نزدیکی یک گروه محدود نمی‌شود. به گفته منابع آگاه رهبری ایران در تازه‌ترین رویکرد خود از محافل تصمیم گیری در این کشور خواست که تصویری کامل و با اشراف کافی از وضعیت عراق ارائه شود. این درخواست منجر به سفر ظریف به عراق آشکارا و یا به دور از توجهات و دیدار با مسئولان این کشور شده است.

دوم توسعه روابط دوجانبه میان ایران و عراق در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و بهداشت است. بغداد به دنبال بهره ‌مندی از تخصص ایرانیان در مقابله با ویروس کرونا است. این در حالی است که تهران به دنبال ارائه کمک‌های بیشتری به عراق نیز است و در همین راستا، پیشنهادات وسوسه برانگیزی را در زمینه آب و برق به عراق ارائه کرده است.

 

و سوم، وساطت احتمالی به رهبری الکاظمی میان تهران و ریاض. ایران و عربستان در تلاش برای ترسیم تفاهماتی به صورت غیرمستقیم با یکدیگر هستند و الکاظمی به ایفای نقش وساطت در این زمینه برخواسته است که به گفته نزدیکان نخست وزیر عراق وضعیت خوشبینانه‌ای در این زمینه وجود دارد. به ویژه آنکه الکاظمی روابط خوبی با طرف سعودی دارد و از سوی دیگر، تهران به دنبال کاهش تنش در منطقه است.

الاخبار در پایان می‌نویسد: انتظار می‌رود، ظریف یک سلسله ایده‌ها که ماده اولیه تفاهم با سعودی است را در سفر بغداد پیگیری کند. یک روز پس از آن، کاظمی به عربستان خواهد رفت و جعبه این افکار را برای ارائه به آن‌ها همراه خواهد داشت و با پاسخ‌های احتمالی بازخواهد گشت. اگر موفق شد، پایه‌های مصالحه میان تهران و ریاض را بنا خواهد خواهد کرد.