دل‌هایی که برای خدمت قرص نیست/ چند روایت از مصائب نیرو‌های کادر درمان در دوران کرونا

رویداد۲۴ شادی مکی: شرایط زندگی برای نیرو‌های کادر بهداشت و درمان کشور از هر زمان دیگری سخت‌تر شده است. شیوع ویروس مهلک کرونا از یک سو و مشکلات معیشتی از سوی دیگر این گروه را به شدت تحت فشار قرار داده است.

 

در این بین، اما نیرو‌های شرکتی مستقر در بیمارستان‌ها از مانند پرستاران و پرسنل خانه‌های بهداشت استانی، پرسنل مبارزه با بیماری‌ها و... همگی از اقشاری هستند که علاوه بر مشکلات معیشتی از مصائب شغلی که مهم‌ترین آن نبود امنیت شغلی و عدم احترامت به کرامت آن‌ها به عنوان پرسنل بهداشت و درمان است رنج می‌برند. آن‌ها در برابر تبعیض و بی‌عدالتی اجازه هیچگونه اعتراضی ندارند، زیرا به سرعت توسط پیمانکار از کار بیکار می‌شوند.

 

وضعیت نیرو‌های شرکتی کادر بهداشت و درمان کشور که گویی تنها آموزش دیده و دوره تحصیلات عالی را گذرانده‌اند تا مانند یک ابزار در زمان نیاز موقتا مورد استفاده قرار گرفته بعد به کناری گذاشته شوند آنقدر بد است که روز دوشنبه ۲۰ مرداد این نیرو‌ها در شهر‌های تهران، ارک، یزد خوزستان، مشهد، لرستان، آذربایجان غربی، کرمان و قزوین دست به تجمع اعتراضی زدند. در ادامه این گزارش پای درد ودل دو تن از این معترضان نشستیم.

مهرداد از از سال ۹۴ به عنوان یک نیروی شرکتی مشغول به کار در یکی از مجموعه‌های بهداشت و درمان خوزستان شد. از روز اول هم طرف قرار دادش به جای دانشگاه علوم پزشکی خوزستان پیمانکار بود، با شروع تاخیر‌ها در پرداخت دستمزد پاسخ پیمانکار به آن‌ها این است که اگر دانشگاه علوم پزشکی به ما پول بدهد ما هم حقوق شما را پرداخت می‌کنیم. اما خود دانشگاه و مجموعه محل کار هیچ تکلیفی در برابر او و همکارانش برعهده ندارند.

 

وی با بیان اینکه قرارداد‌های ما مطابق قانون کار بوده و کارگری محسوب می‌شود، ادامه می‌دهد: در این رابطه دستور‌العملی وجود دارد که هرسال توسط وزارت بهداشت به روزرسانی می‌شود. آخرین به روزرسانی این دستورالعمل در مرداد ماه منتشر شده است. حقوقی که در این دستورالعمل برای نیرو‌های بهداشت درنظر گرفته شده است ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان است، اما آنچه که به نیرو‌های بهداشتی پرداخت می‌شود بین ۲ تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است. برای پرستاران این مبلغ ممکن است کمی بیشتر باشد.

 

این نیروی بهداشتی معترض اضافه می‌کند: باتوجه به اپیدمی کرونا ممکن است به کارکنان در شغل‌های مختلف کارانه‌ای بدهند، اما حتی این موضوع هم برای ما مشخص نیست. از طرف دیگر دانشگاه علوم پزشکی پرداخت کارانه را موکول به واریز پول از سوی وزارت بهداشت کرده است.

 

وی می‌گوید: حقوق ما را به صورت درصدی می‌دهند یعنی ۸۰ به۲۰ به این معنا که ۸۰ درصد حقوق ما را باید آخر هر ماه پرداخت می‌کنند و برای پرداخت ۲۰ درصد باقیمانده نیز هر ۳ ماه پایشی انجام داده و براساس تحقیقاتی که درباره عملکرد ما می‌کنند و امتیازی که می‌گیریم این مبلغ پرداخت می‌شود. اما معمولا پرداختی‌های ما نامنظم بوده و پایان هرماه حقوق نمی‌گیریم. پایش‌ها نیز با تاخیر پرداخت می‌شود.

 

با شیوع کرونا وضع پرداختی‌ها برای این گروه کمی بهتر می‌شود به نحوی که حقوق فروردین و خرداد به صورت کامل پرداخت می‌شود، اما مبلغ ۲۰ درصد اردیبهشت و حقوق تیرماه هنوز پرداخت نشده است.

 

این فرد که در حوزه مبارزه با بیماری‌ها فعالیت می‌کند با بیان اینکه همچنان معوقاتی از سال گذشته داریم، عنوان می‌کند: اصولا ما درباره حقوق خود همواره بلاتکلیف هستیم. نمی‌دانیم کی و چه میزان از حقوق‌مان را پرداخت می‌کنند. فیش حقوقی هم نداریم.‌

وی اضافه می‌کند: در این چند سال به عنوان مراقب سلامت و چند پست دیگر هم کار کرده‌ام. اوایل به ما گفته بودند که شما ۵ تا ۱۰ هر ماه حقوق دریافت می‌کنید، اما در عمل اینطور نیست. ما سه ماه ابتدایی را کار می‌کنیم تا بالاخره قرارداد بسته شود قرارداد ما کارگری و بر مبنای وزارت کار است با این تفاوت که حق مسکن کارگری برای ما افزایش پیدا نکرد. در واقع نه دستورالعمل وزارتی مبنای پرداخت حقوق ماست نه قانون کار به درستی اجرا می‌شود. در حال حاضر براساس ماده ۱۰ قانون خدمات کشوری به حقوق همه کارکنان دولت اعم از رسمی و دولتی ۵۰ درصد اضافه شده است، اما ما از این افزایش حقوق بی‌بهره‌ایم.

 

این مرد جوان که اکنون ۳۴ ساله است با وجود ۵ سال از فعالیت برای خدمت‌رسانی به بیماران و کسب تجربه در این حوزه همچنان در معرض اخراج قرار داشته و از امنیت شغلی بی‌بهره است. سن او در این سال‌ها بالاتر رفته و به قول خودش در صورت بیکار شدن شانس شرکت در یک آزمون استخدامی دیگر را به دلیل شرایط سنی ندارد تنها علت حضور او در این تجمع تبدیل وضعیتش از نیروی شرکتی به نیروی رسمی است. وی تصریح می‌کند: دلیل ما برای تجمع اعتراضی که داشتیم تبدیل وضعیتمان از نیروی شرکتی به کارمند رسمی است آنهم بدون آزمون.

یکی دیگر از افرادی که به دلیل شرکتی بودن با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده زن جوانی است که بعد از از سرگذراندن آزمون استخدامی ۹۴ به عنوان مدیراجرایی یکی از مراکز بهداشت استان خوزستان مشغول به کار شده است. اما شهریور ماه سال ۹۸ و در آستانه ۳۰ سالگی به همراه ۳۳ نفر دیگر از همکارانش به دلیل کمبود بودجه تعدیل می‌شود. این بانو هم یکی از همین نیرو‌های شرکتی است که گویا به رغم چند سال فعالیت در نظام سلامت کشور هیچ جایگاهی در این ساختار ندارند.

 

او و دوستانش ۲ هفته پیش نیز به امید بازگشت به کار به استانداری و دانشگاه علوم پزشکی استان مراجعه کرده و مطالبات خود را پیگیری می‌کنند، اما بازهم تنها وعده‌های بی عمل و قول به پیگری تنها چیزی است که عایدشان می‌شود.

 

این بانوی معترض با بیان اینکه حقوق او و همکارانش حقوق ۶ ماهه آخر فعالیت خود را دریافت نکرده و تنها ۲ ماه بیمه آن‌ها توسط پیمانکار رد شده است به رویداد ۲۴ می‌گوید: ما به دادگاه شکایت کردیم و حکم گرفتیم و به دانشگاه ابلاغ کردیم آن‌ها گفتند اگر از پیمانکار قبلی پولی مانده باشد می‌گیریم و به حسابتان واریز می‌کنیم، اما تا کنون هیچ اتفاقی نیفتاده است.

 

او درباره علت تعدیل نیرو می‌گوید: تیر ۹۸ به ما اعلام کردند که با پیمانکار به توافق نرسیده‌اند و دستور دادند که به بهانه نبود بودجه ما را تعدیل کنند. تا شهریور سر کار بودیم بعد هم به صورت تلفنی و نه کتبی خبر تعدیل شدن را به ما دادند. بعد هم وعده دادند که ما را در بخش درمان جا می‌دهند که این اتفاق هم نیفتاد. حالا هم دیگر نمی‌توانیم در آزمون استخدامی شرکت کنیم، زیرا شرط سنی دارد. ما واقعا برای آینده خودمان نگرانیم. من در این تجمع نبودم، اما مشکلات ما نیرو‌های شرکتی تفاوت زیادی با یکدیگر ندارد.

 

یکی از معترضین هم ترجیح می‌دهد به جای اینکه درباره خودش صحبت کند درباره یکی از دوستانش صحبت کند که بعد از تعدیل شدن از جایگاه شغلی قبلی ود ۲ ماه پیش و بعد از انتشار گسترده ویروس کرونا در خوزستان به عنوان نیروی ۸۹ روزه به استخدام دانشگاه علوم پزشکی درمی‌آید و در بخش نمونه‌گیری بیماران کرونایی مشغول به کار می‌شود، اما بعد از بهبود شرایط کرونایی دستور می‌رسد که فعلا وضعیت خوب است و نیاز به این نیرو‌ها نداریم.

 

تلاش رویداد ۲۴ برای گفتگو با پرستاران معترض به جایی نرسید و به دلیل نگرانی آن‌ها از انجام مصاحبه و از دست دادن فرصت شغلی حاضر نشدند در رابطه با مشکلات خود صحبت کنند. با اینحال محمد شریفی مقدم دبیرکل خانه پرستار به عنوان سخنگوی این گروه از مشکلاتشان گفت.

شریفی مقدم درباره خواسته پرستاران و نیرو‌های شرکتی مستقر در حوزه سلامت به رویداد ۲۴ می‌گوید: افرادی که هفته گذشته تجمع کرده و اعتراض داشتند نیرو‌های شرکتی کادر بهداشت و درمان بودند. وزارت بهداشت در دولت آقای روحانی سیاست خصوصی‌سازی را در پیش و تصمیم گرفت به صورت شرکتی نیرو‌های مورد نیاز خود را تامین کند.

 

وی با بیان اینکه پرستاران ما تا پیش از سال ۹۲ همه به صورت ۳۰ ساله در استخدام رسمی بودند، ادامه می‌دهد: دو موضوع امنیت و سلامت را به دلیل حساسیت زیاد موضوع نمی‌توان به بخش خصوصی سپرد. وقتی بحرانی پیش می‌آید بیشتر این حساسیت خود را نشان می‌دهد. اما طی ۷ سال اخیر هرگاه نیرویی بازنشسته شد یا بیمارستانی جدید راه‌اندازی شد نیروی مورد نیاز مانند پرستاران را به صورت شرکتی تامین کردند و نیروی رسمی استخدام نکردند.

 

دبیرکل خانه پرستار توضیح داد: زمان کار نیرو‌های شرکتی از ۸۹ روز شروع می‌شود تا حداقل یکسال که ۸۹ روزه‌ها کمترین حقوق را گرفته و از امتیازاتی مانند سنوات و عیدی و پاداش محرومند.

 

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر بیش از ۳۰ درصد کادر بهداشت و درمان کشور را نیرو‌های شرکتی تشکیل می‌دهند، عنوان می‌کند: نحوه جذب نیرو‌های شرکتی به این صورت است که یک بیمارستان تعداد نیروی مورد نیاز خود را اعلام کرده و شرکت واسطه این نیرو را تامین می‌کند. این شرکت پول را از وزارت بهداشت یا بیمارستان گرفته سهمی را برای خود برداشت می‌کند. نیروی شرکتی در واقع به جای بیمارستان با شرکت واسطه طرف قرارداد است که این حالت در نظام سلامت به صورت ویژه برای جذب پرستار مناسب نیست. یعنی نمی‌توان پرستار را از طریق واسطه تامین کرد.

---

بیشتر بخوانید: 

 

شریقی مقدم اظهار می‌کند: یکی از پرستاران تعریف می‌کرد که نیرو‌های شرکتی در بیمارستان‌ها چندین کارفرما دارند که شامل رئیس بخش، سوپروایزر، پزشک بخش و حتی بیمار و همراه او. در این بین شرکت که در مواقع نیاز حتی پاسخگوی ما نیز نیست با هر گزارشی بلافاصله با ما برخورد کرده و عذر ما را می‌خواهند.

وی خاطرنشان می‌کند: مهم‌ترین مشکل معترضین و تجمع‌کنندگان در ۹ استان مختلف کشور نداشتن امنیت شغلی است. در جهای امروز بحث سلامت مهم‌ترین موضوع است و پرستاران هم مهم‌ترین محور سلامت هستند. نقش پرستاران در حوزه سلامت آنچنان حائز اهمیت است که در کشور‌های توسعه‌یافته به این نتیجه رسیده‌اند که پرستاران باید در نظام سلامت نقش محوری داشته باشند. به همین دلیل هم سال ۲۰۲۰ را به نام پرستاران نام‌گذاری کرده‌اند.

 

این پرستار باتجربه با بیان اینکه براساس استاندارد‌های جهانی کشوری می‌تواند خدمات ایمن در حوزه سلامت به مردم بدهد که به ازای هر هزار نفر جمعیت ۱۰ پرستار داشته باشد، اضافه می‌کند: برای ارائه خدمات متوسط به مردم عدد نیرو به هزار نفر جمعیت ۵ تا ۶ نفر است. بر اساس این استاندارد‌ها برای ارائه حداقل خدمات درمانی به مردم آنهم در شرایط عادی به ازای هر هزار نفر باید ۳ پرستار وجود داشته باشد.

 

وی تصریح می‌کند: در کشور ما به ازای هر هزار نفر جمعیت ۱.۵ پرستار وجود دارد. یعنی تعداد پرستاران ما یک دوم حداقل استاندارد‌های جهانی بوده و اگر این تعداد ۲ برابر شود تازه مردم از کف حدقل مراقبت‌ها برخوردار خواهند شد. در نتیجه پرستاران ما با این تعداد کم هر قدر هم تلاش کنند باز هم مردم ۵۰ درصد از مراقبت لازم را دریافت نمی‌کنند؛ که این امر موجب خسارت و مرگ و میر می‌شود.

شریفی مقدم با اشاره به شرایط کرونایی کشور عنوان می‌کند: در این شرایط از یک سو سطح مورد نیاز مراقبت‌های درمانی و بهداشتی بالاتر رفته و از سوی دیگر تعدادی از پرستاران به دلیل ابتلا از چرخه درمان خارج شدند. این وضعیت باعث وخیم‌تر شدن شرایط کادر درمانی کشور شد. در این شرایط بیشترین فشار بر نیرو‌های شرکتی وارد شد، زیرا بیشترین بار خدمت‌دهی در بیمارستان‌ها بر عهده این گروه است از سوی دیگر این افراد حق حرف و اعتراض ندارند و بلافاصله عذرشان خواسته می‌شود. همچنین این گروه مزایای سایر افراد حاضر در کادر درمان را نداشته و از امنیت شغلی هم برخوردار نیستند.

 

وی با تاکید با بیان اینکه معترضین می‌خواهند شرکت‌های واسطه حذف شده و با بیمارستان‌ها طرف قرار داد شوند، اضافه می‌کند: این افراد از برخورد‌های بسیار بد شرکت‌های واسطه و عدم پرداخت حق و حقوقشان ناراضی هستند. بسیاری از نیرو‌های شرکتی مدت‌هاست که حقوق خود را دریافت نکرده‌اند و وقتی از آن‌ها پرسیده می‌شود که چرا اعتراض نمی‌کنی می‌گویند اگر اعتراض کنیم نه تنها حق و حقوق‌مان را نمی‌دهند بلکه اخراجمان می‌کنند؛ بنابراین مهم‌ترین خواسته این افراد آن است که با استخدام رسمی امنیت شغلی‌شان تضمین شود و تا زمانی که رسمی شوند هم با بیمارستان‌ها طرف قرارداد باشند.

 

دبیرکل خانه پرستار درباره اینکه به چه علت بیمارستان حاضر نیست با نیرو‌های خود طرف قرار داد شود، توضیح می‌دهد: در گذشته اگر معوقاتی وجود داشت نیرو‌ها اعتراض خود را به رئیس بیمارستان اعلام می‌کردند و رئیس بیمارستان نمی‌توانست عذر معترضان را بخواهند، اما نیرو‌های شرکتی به راحتی توسط شرکت واسطه از چرخه کار حذف می‌شوند؛ لذا بیمارستان صورت مساله را پاک کرد به جای اینکه آن را حل کند.

---

بیشتر بخوانید: التهاب در جامعه پرستاری کشور/ ماجرای اعتراض پرستاران ۸۹ روزه چه بود؟

 

وی خاطرنشان می‌کند: خواسته معترضان به جز مساله امنیت شغلی رفع تبعیض است به این معنا که وزات بهداشت در دست پزشکان است. در گذشته میزان کارانه پزشکان چندین برابر پرستاران بود که مورد اعتراض این قشر واقع شده بود امروز در یک بخش ۴ مدل پرداخت داریم. پرداختی ۵ میلیون تومانی به پرستاران استخدام رسمی، پرستاران تبصره ۳ که مستقیما با بیمارستان طرف قرار داده بوده و تعداد کمی دارند این افراد ۸۰ درصد حقوق مستخدمین رسمی را می‌گیرند، گروه دیگری هم شرکتی‌ها هستند که حقوقشان مطابق وزارت کار است این درحالی است که کار همه این گروه‌ها یکسان است، اما شرکتی‌ها شرایط کار سخت‌تری داشته و، چون حق اعتراض ندارند بسیاری مواقع جور مستخدمین رسمی را نیز می‌کشند. افراد رسمی می‌توانند بابت کارانه خود اعتراض کنند یا زیربار شرح وظایف‌شان نروند، اما این گروه نمی‌توانند.

 

شریفی مقدم با بیان اینکه نوبخت ۳ سال است که وعده استخدام پرستاران را می‌دهد، اظهار می‌کند: زمانی که در سازمان نظام پرستاری بودم قرار شد در سال ۹۷، ۱۰ هزار نفر استخدام شوند که این اتفاق نیفتاد، در سال ۹۸ نیز به جای ۱۰ هزار نفر تنها ۳۸۰۰ نفر استخدام شدند که درسال ۹۹ وارد بازار کار شدند. در سال ۹۹ نیز اعلام کردند که ۳ هزار نفر را استخدام می‌کنند که این تعداد تنها قطره‌ای از دریاست یعنی وقتی تنها تعداد بیمارستان‌های دولتی ما ۷۰۰ مورد است ۳ هزار پرستار یعنی برای هر بیمارستان حدود ۴ پرستار در نظر گرفته شده است.

 

دبیرکل خانه پرستارخاطرنشان می‌کند: در حال حاضر بیشترین خطر ابتلا به ویروس کرونا متوجه پرستاران است و طی هفته گذشته ۴ پرستار در لرستان، مشهد، و دو بیمارستان دیگر به دلیل ابتلا به ویروس کرونا جان باختند. شرایط به قدری نامناسب است که قالب پرستاران ما در حال حاضر مبتلا به این ویروس هستند. با همه این مشکلات وعده‌های داده شده به آن‌ها عملی نشده و گشایش خاصی در خصوص مشکلات آن‌ها انجام نشده است.

 

شریفی مقدم با تاکید براینکه نیرو‌های شرکتی خواستار تغییر وضعیت از حالت شرکتی به رسمی هستند، اضافه می‌کند: همه پرستاران اعم از رسمی و شرکتی به صورت میانگین یکسال معوقات کارانه دارند. حقوق نیرو‌های شرکتی در بیمارستان‌های مختلف بین ۱ تا ۵ ماه عقب مانده است. از نظر میزان دریافتی نیز میان نیرو‌های پرستار و پزشکی اختلاف بسیاری به چشم می‌خورد و میان نیرو‌های شرکتی و رسمی نیز این اختلاف میزان دستمزد وجود دارد و در این بین نیرو‌ها و پرستاران ۸۹ روزه نسبت به دیگر همکاران شرکتی خود حقوق کمتری دریافت می‌کنند.

 

به گزارش رویداد ۲۴ نیرو‌های شرکتی به اندازه نیرو‌های رسمی کار و فعالیت کرده و کسب تجربه می‌کنند، اما همین نیرو‌های با تجربه، کاردان و متخصص به راحتی و صرفا به دلیل صلاحدید دانشگاه، بیمارستان یا اعمال سلیقه و لجبازی شرکت‌های وابسته به دلیل واهی اعتراض صنفی به راحتی از کار بیکار شده و بیماران و سیستم سلامت از تجربه اندوخته و دانش کسب شده آن‌ها طی سال‌های کاری بی‌بهره می‌ماند تا افرادی دیگر دوباره وارد چرخه کار شده و همین فرایند را طی کنند، این سیکل معیوب نه تنها به سود سیستم سلامت کشور نیست که با ناامید کردن افراد از آینده خود می‌تواند زمینه‌ساز کاهش بهره‌وری این افراد آنهم در شرایط سخت اپیدمی کرونا شود.

 

بهتر است وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور به این سوال پاسخ دهند که در صورت بی‌اعتمادی بیشتر جوانان نسبت به فرایند استخدام و جذب اگر سیستم سلامت در شرایط حادتری قرار گرفته و باردیگر برای جذب نیرو فراخوان دهد، اما اینبار هیچ یک از جوانان و فارغ‌التحصیلان داوطلب خدمت نشود این وزارتخانه با بحران افزایش بیماران و کمبود نیروی درمانی خود چه خواهد کرد؟