رد پای پوپولیست‌ها در انتخابات ۱۴۰۰؟

رویداد۲۴ نحوه حضور کاندیدا‌های انتخاباتی در سال ۱۴۰۰ و همچنین نوع گفتمانی که وارد عرصه تبلیغات خواهند کرد شاید نسبت به ادوار مختلف انتخابات ریاست جمهوری تفاوت پیدا کند. پرهیز از شعار‌های تکراری و همچنین ارائه برنامه‌هایی که امکان تحقق را داشته باشد، جزو آن دسته از اقداماتی است که به نظر می‌رسد نامزد‌های انتخاباتی در نخستین انتخابات در قرن آینده به دنبال آن باشند تا شاید راهکاری برای افزایش مشارکت انتخاباتی باشد.

در فضایی که برخی از کاندیدا‌های احتمالی مسیر تکراری ارائه شعار‌های پوپولیستی را می‌پیمایند، شاید این بار مردم یکبار برای همیشه این دسته از سیاستمداران عوام فریب را از عالم سیاست بیرون کنند. البته میزان مشارکت مردم در پای صندوق‌های رأی و همچنین نگاه شورای نگهبان در بررسی صلاحیت کاندیدا‌های انتخاباتی می‌تواند در تحقق این امر موثر باشد.

ابوالقاسم رئوفیان در این خصوص می‌گوید: اگر مشارکت حداکثری در انتخابات رخ دهد، مجالی برای پیروزی کاندیدا‌های پوپولیست فراهم نخواهد شد. او معتقد است نهاد‌های ناظر بر امر انتخابات نیز باید با نگاه دقیق‌تری فعالیت نامزد‌های انتخاباتی را رصد و در صورت تخلف، افرادی را که شعار‌های دروغین وارد عرصه تبلیغات می‌کنند را رد صلاحیت کنند.

آنچه در ادامه می‌خوانید گفتگو با ابوالقاسم رئوفیان دبیرکل حزب اسلامی ایران زمین است؛

* آقای رئوفیان! به نظر شما کاندیدا‌های انتخابات سال ۱۴۰۰ با چه فرمولی می‌توانند از جامعه رأی اخذ کنند؟ فرمول رأی آوری از نگاه شما شعار‌های اقتصادی است یا سیاسی یا...؟

«اقتصاد» و «معیشت» به نظر همچنان اصلی‌ترین محور در انتخابات سال آینده خواهد بود. انتظارات مردم از جایگاه ریاست جمهوری برای حل مشکلات در بخش اقتصاد باعث می‌شود که کاندیدا‌های انتخاباتی با تمرکز به این دو حوزه نظر مردم را به خود جلب کنند. باید توجه داشت که ادوار گذشته انتخابات ریاست جمهوری نیز مسأله اقتصاد به عنوان موضوع اصلی مطرح بود، اما شعار‌هایی که در این رابطه ارائه شد، هیچگاه نتوانست انتظارات جامعه را برآورده کند.

در ضمن اهمیت دیپلماسی اقتصادی را نیز نباید دست کم گرفت، تبادل نظری اقتصاد و تعامل عملی آن در ارتباط با جهان به ویژه کشور‌های منطقه می‌تواند از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار باشد و مدعی ریاست جمهوری باید در این خصوص برنامه داشته باشد؛ به ویژه با محوریت تهاتر و تعامل اقتصادی با دنیا به روش «تهاتر نوین»؛ علاوه بر «تهاتر ملی» و حتی «تهاتر فرا ملی».

این روش اقتصادی نه تنها در رونق روابط اقتصادی ما با کشور‌های دیگر می‌تواند موثر باشد، بلکه در بهبود روابط سیاسی ما با کشور‌ها تاثیر گذار است و همین مسأله پدید آورنده اقتدار اقتصادی-سیاسی ما در عرصه بین المللی نیز خواهد شد. من معتقدم مدعی ریاست جمهوری باید با در دست داشتن چنین برنامه‌ای وارد عرصه رقابت شود که بنده در آینده در این خصوص با مردم صحبت خواهم کرد.

* از چه طریقی می‌توان جامعه را اقناع کرد تا در انتخابات پیش رو مشارکت بیشتری نسبت به اسفندماه سال ۹۸ داشته باشند؟

زمانی که وعده‌های حاکمیتی از سوی دولت، مجلس و سایر ارکان تأثیرگذار به طور کامل محقق نشود، به تبع آن مردم نیز نسبت به مشارکت در امر انتخابات دلسرد می‌شوند. در اسفندماه سال ۹۸ دیوار اعتماد بین مردم و مسئولین به نوعی دچار شکست شد و به همین دلیل شاهد بودیم مشارکت در انتخابات به حدی پایین آمد که میزان شرکت کنندگان از ۴۲ درصد بیشتر نشد و به نوعی اتفاقی بی سابقه در تاریخ برگزاری انتخابات در کشور رخ داد.

واقعیت این است بخشی از مردم نسبت به مسئولین و وعده‌هایی که از آن‌ها شنیده‌اند بی اعتماد شده‌اند. در این فضا؛ یکی از راه‌های تحقق مشارکت حداکثری مردم در امر انتخابات، عمل صادقانه و در حین حال شفاف مسئولین است. اگر مردم احساس کنند مسئولین حاکمیتی تمام تلاش خود را برای رفع مشکلات موجود به کار می‌بنند و دعوا‌های جناحی را در اولویت ندارند، دوباره به آن‌ها اعتماد خواهند کرد.

---

بیشتر بخوانید: اصلاح طلبان شانس نقش آفرینی در انتخابات ۱۴۰۰ را دارند؟

---

* در ادوار مختلف انتخابات شاهد ظهور کاندیدا‌هایی بوده ایم که تلاش می‌کنند با شعار‌های پوپولیستی و عوام فریبانه کار خود را به پیش ببرند، فکر می‌کنید این روش انتخاباتی در سال ۱۴۰۰ نیز خریدار خواهد داشت؟

بنده معتقدم مردم دیگر فریب وعده‌های سر خرمن برخی از کاندیدا‌های انتخاباتی را نخواهند خورد. مردم انتظار دارند که مسئولین و البته کاندیدا‌های انتخاباتی وعده‌هایی را ارائه دهند که در حوزه اختیارات ایشان بگنجد و در وادی عمل نیز امکان محقق شدن را داشته باشد.

ورود این دست از کاندیدا‌های انتخاباتی موجب کاهش شدید مشارکت در پای صندوق‌های رأی خواهد شد و به تبع آن نظام و دولت بعد از انتخابات آسیب خواهد دید، زیرا دولتی که با حداقل مشارکت مردم انتخاب می‌شود، نمی‌تواند توفیق لازم را در عرصه اجرایی کشور کسب کند.

* بروز این دست از رفتار‌های پوپولیستی مختص به یک جریان خاص سیاسی است و یا این مسأله به شکل یک آفت در وادی سیاست داخلی کشور در آمده است؟

متاسفانه بروز این قبیل رفتار‌ها در هر دو جناح «اصلاح طلب» و «اصولگرا» وجود دارد. در وادی سیاست ایران افرادی وجود دارند که تنها در کلام اصلاح طلب هستند و برخی از اصولگرایان نیز گرفتار مطامع دنیوی و توجه به کار‌های باندی و تیمی شده‌اند.

بنده امیدوارم تدبیری از سوی قانونگذاران و شورای نگهبان اندیشیده شود تا افرادی که در ایام انتخابات شعار‌های عوام فریبانه سر می‌دهند دیگر امکان ادامه فعالیت نداشته باشند. برای این امر نیز باید یک سیستم نظارتی کاملا فعال مستقر شود تا حتی کاندیدا‌هایی که به تناوب وعده‌های تو خالی و دروغ ارائه می‌دهند را در روز‌های منتهی به رأی گیری از گردونه گزینش خارج کنند.

استقرار یک سیستم نظارتی بر رفتار کاندیدا‌های انتخاباتی قطعا از سوی مردم مورد استقبال قرار خواهد گرفت. زیرا مردم انتظار ندارند از نامزد‌های انتخاباتی وعده‌هایی را بشنوند که پایه دروغ دارد و از لحاظ عملیاتی شدن، هیچ پشتوانه‌ای نیز ندارد. در ادوار گذشته شاهد بودیم افرادی در دوران انتخابات شعار‌هایی را مطرح می‌کردند که حتی نسبتی با قانون نیز نداشت و از نظر اجرایی شدن، در حوزه اختیارات شخص رئیس جمهور نیز نبود.

* به نظر شما مردم در سال ۱۴۰۰ به دنبال چهره‌های جدید خواهند رفت و یا به کاندیدا‌هایی که به نوعی نسخه به روز شده رؤسای جمهور سابق هستند اقبال نشان خواهند داد؟

اگر راهبرد اصلی که همان مشارکت حداکثری مردم است محقق شود، قطعا یک چهره جدید شانس بیشتری برای پیروزی در انتخابات خواهد داشت و در آن فضا چهره‌های تکراری و سنتی شانسی برای ورود به پاستور نخواهند داشت.

بنده امیدوارم کسانی که پیش از این در عرصه انتخابات حضور داشته و به هر دلیلی از سوی مردم مورد استقبال قرار نگرفته‌اند، دیگر پا به عرصه رقابت نگذارند تا افراد جدید با اجازه ظهور و بروز پیدا کنند.

شورای نگهبان نیز می‌تواند مسیر ورود افرادی که در قامت یک مدیر اجرایی موفق و رجل سیاسی هستند و سوء پیشینه نیز ندارند را برای ورود به عرصه رقابت انتخاباتی هموار کند. شورای نگهبان نباید موضوع «رجل سیاسی» را بهانه‌ای برای رد صلاحیت افراد مختلف قرار دهد، زیرا برخی از افراد در کشور وجود دارند که از قدرت ایجاد هماهنگی در کار اجرایی و دولتی برخوردار هستند. فعالان سیاسی و حزبی که سال‌ها به عنوان یک چهره سیاسی شناخته شده‌اند قطعا می‌توانند از مصادیق رجل سیاسی قلمداد شوند.

مردم نیز در عرصه رقابت انتخاباتی نباید به صرف مواجه شدن با یک چهره جدید به او اعتماد کنند. زیرا سوابق و برنامه‌های هر کاندیدای انتخاباتی می‌تواند یک ملاک خوب برای گزینش باشد. از سوی دیگر مردم باید مراقب باشند فردی که انتخاب می‌کنند مصالح ملی را فدای منافع باندی و جناحی خود نکند؛ زیرا نگاه قبیله‌ای و باندی یک آفت برای کشور و عالم سیاست است.

در عرصه رقابت‌های سیاسی زمانی که نگاه باندی و جناحی حاکم می‌شود، بیشتر تمرکز جناح‌های سیاسی متمرکز بر رقابت با جریان مقابل می‌شود و اگر این دست از رفتار‌ها از دو جناح اصلاح طلب و اصولگرا ادامه پیدا کند، چه بسا مردم در آینده نزدیک انتظارات سیاسی خود را در یک «جریان سوم» دنبال کنند. رویکرد تریبالیستی همان رویکرد باندگرایانه و قوم گرایانه است که اگر چنین افرادی حاکم شوند قطعا در عمل در پی تامین منافع باندی و قبیله‌ای خود هستند تا به دنبال منافع ملی و مصالح کشور؛ مردم باید به این رویکرد‌ها که در قالب شعار‌ها و وعده‌های پوپولیستی تجلی پیدا می‌کند توجه کنند و گول رفتار‌ها و شعار‌های چشم و گوش پرکن را نخورند.