لحظه اعدام طیب حاج رضایی در پادگان حشمتیه

رویداد۲۴  تصویری از لحظه اعدام طیب حاج رضایی و حاج اسماعیل رضایی در ۱۱ آبان ماه ۱۳۴۲ که در پادگان حشمتیه تهران ثبت شده است.

طیب حاج رضایی از لات‌های معروف تهران بود که به ورزش باستانی علاقه داشت و مانند رمضان یخی و شعبان جعفری و هفت کچلون و ... شهرتی فراگیر داشت. طیب سوابق خشونت و نزاع‌های بسیاری در کارنامه خود داشت. حتی در چند مورد از نزاع‌های خیابانی افرادی به دست طیب کشته شدند که ظاهرا هر بار به علت نفوذش در میان مقامات از مجازات سخت فرار کرد و مجازاتش به زندان و تبعید محدود شد.

طیب چنان علاقه‌ای به خاندان پهلوی داشت که تصویر رضاشاه پهلوی را روی شکمش خالکوبی کرده بود، ولی ایجاد مشکلی مالی از سوی حکومت و اختلاف با نعمت الله نصیری رییس ساواک باعث رویگردانی وی از حکومت پهلوی شد.

طیب با نفوذی که دوران پهلوی داشت، انحصار خرید و فروش هندوانه در میدان تره بار تهران را به دست آورده بود اما این ارتباط به اختلاف کشیده شد. اختلاف طیب و حکومت پهلوی زمانی بالا گرفت که به دلایلی نا معلوم چکی به مبلغ یک و نیم میلیون تومان که طیب برای ضمانت انحصار خرید و فروش هندوانه در میدان تره‌بار به حکومت داده بود به اجرا گذاشته شد و طیب را برای مدت کوتاهی به خاطر برگشت خوردن چک به زندان رفت. پس از آن رابطه طیب و حکومت رو به سردی رفت و تا جایز پیش رفت که طیب در تظاهرات پس از ۱۵ خرداد نوچه‌هایش را در تظاهرات ضد حکومتی به خیابان‌ها ریخت.

حکومت نیز به این دوست قدیمی‌اش رحم نکرد و پس از دستگیری با توجه به سابقه قتل و نزاع حکم اعدام طیب صادر شد. طیب در دادگاه سعی کرد به واسطه ارادتش به حکومت پهلوی تبرئه شود، ولی نهایتا در یازده آبان ماه ۱۳۴۲ اعدام شد. طیب را می‌توان نمونه بارز لمپن‌هایی دانست که در تاریخ معاصر ایران نقش موثری بازی کرده‌اند.

ببینید: از شعبون بی‌مخ تا هانی کرده/ لات‌ها از کجا آمدند؟ (فیلم)

به گزارش رویداد۲۴ جنبش‌های مترقی و رهایی‌بخش بسیاری در تاریخ معاصر ایران وجود داشته‌اند، از انقلاب مشروطه تا جنبش‌های معاصر که همگی توسط نیرو‌های امنیتی و اراذل و اوباش سرکوب شده‌اند.اما این مساله منحصر به تاریخ ایران نبوده است. در اکثر دولت-ملت‌های مدرن اراذل و اوباش بازوی امنیتی رژیم‌های استبدادی و توتالیتر بوده‌اند.

کارل مارکس و فردریش انگلس در قرن نوزدهم کتابی تحت عنوان ایدئولوژی آلمانی نوشتند و این گروه از اوباش را «لمپن پرولتاریا» نامیدند. طبقه‌ای از انسان‌های بی‌فرهنگ و بیسواد که به غایت خشن و شرورند و به واسطه کار‌هایی مانند دلالی و کلاهبرداری امور خود می‌گذرانند.

«لمپن پرولتاریا» طبقه جیره‌خوار اشراف و سرمایه‌داران است که اقدامات فراقانونی آن‌ها را انجام می‌دهند و جایگاه اقتصادی‌شان را تثبیت می‌کنند.

در ایران نیز قشر «لمپن پرولتاریا» بسیار بوده و عملا سرکوب نیرو‌های ترقی‌خواه صد سال اخیر ایران به عهده آن‌ها بوده است. اما چرا قدرت‌های معاصر ایران برای سرکوب دست به دامن اوباش شده‌اند؟ دلیل این نکته فقط خشونت و بی‌پروایی آنان در سرکوب و استفاده خشونت نیست؛ بلکه کارکرد نمادینی دارند که بواسطه آن سرکوب را می‌توان خودجوش و مردمی جلوه داد. همانطور که کودتای ۲۸ مرداد را «قیام شاه و مردم» خواندند و برخی از سرکوب‌هایی  که در تاریخ معاصر انجام شده، به عنوان «حماسه مردمی» نامگذاری شده است. لمپن‌ها در پروپاگاندای قدرت‌ها «مردم» نامیده می‌شوند و طبقات ترقی‌خواه و انقلابی «اقلیت» بی‌اهمیتی خوانده می‌شوند که مقابله با «حکومت مردم» مجوزی برای سرکوبشان است.