پیمان منع جنگ‌افزار هسته‌ای؛ استفاده از سلاح‌های هسته‌ای واقعا ممنوع شده است؟

رویداد۲۴ به نقل از پایگاه خبری سوئیس انفو،« مارک فینو» کارشناس پرونده سلاح های هسته ای در مرکز ژنو برای سیاست های امنیتی و خارجی به این سوال که آیا در چنین شرایطی واقعا می توان گفت که این پیمان فعال و وارد مرحله اجرا و استفاده از سلاح های هسته ای واقعا ممنوع شده است؟ پاسخ می دهد.

در ادامه پاسخ فینو به این سوال آورده شده است.

این ابتکار عمل مورد حمایت اکثریت قریب به اتفاق کشورها به استثنای کشورهای دارای سلاح هسته ای و متحدان آنها قرار گرفته است.

اگر چه برخی از صداهای منتقد نشان می دهد پیمان جدید هیچ تاثیری بر خلع سلاح هسته ای نخواهد داشت اما باید ارزیابی شود که چگونه ممنوعیت سلاح های هسته ای به تقویت نابودی آنها کمک می کند.

بیشتر کشورها از تصویب پیمان منع سلاح های هسته ای (TPNW) در سال ۲۰۱۷ ابراز خوشحالی و رضایت کرده اند درحالی که (واکنش) کشورهایی که سلاح هسته ای دارند محدود به سکوت و یا ابراز نارضایتی از این پیمان بوده است.

این پیمان نتیجه کنفرانس های بین المللی درباره عواقب انسانی هرگونه انفجار هسته ای و گفت وگوهایی که چندین هفته در ژنو به طول انجامید، است اما بیشتر کشورهایی که سلاح هسته ای دارند این جلسات را تحریم و با مذاکراتی که در نیویورک انجام شد، مخالفت کردند.

مخالفت دارندگان سلاح های هسته ای

اختلاف نظر اصلی در سال ۱۹۶۸ در مورد تفسیر پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای (NPT) بود، پنج کشور دارای سلاح هسته ای( آمریکا، چین، فرانسه ، انگلیس و روسیه) درخواست کردند حق قانونی آنها در داشتن سلاح هسته ای در این پیمان بدون محدودیت زمانی قید شود اما کشورهایی که سلاح هسته ای نداشتند معتقد بودند که از نیم قرن پیش در ازای تعهد خلع سلاح همه کشورها از داشتن سلاح های تسلیحاتی منصرف شده اند.

قدرت های هسته ای که عضو NPT نیستند مانند هند و پاکستان بخاطر از دست دادن حق وتویی که کنگره خلع سلاح هنگام مذاکره در باره پیمان داده است، ابراز تاسف کردند.

بانک ها ، شرکت ها ، دانشگاه ها و افراد در کشورهای عضو پیمان ممنوعیت سلاح های هسته ای و حتی غیرعضو اجازه مشارکت در روند گسترش سلاح های هسته ای را ندارد.

آمریکا و اتحاد جماهیر شوری ( روسیه کنونی) دو کشور اصلی دارای سلاح هسته ای ، زرادخانه هسته ای خود را که در اوج جنگ سرد ۷۰ هزار سلاح بود به ۱۲ هزار کاهش دادند و باید به این ها ، یکهزار و دویست سلاح هسته ای در اختیار سایر کشورها دارای سلاح هسته ای مانند کره شمالی، هند و پاکستان و همچنین رژیم صهیونیستی را اضافه کرد.

با این حال ، این زرادخانه ها هنوز هم می توانند بشریت و کره زمین را نابود کنند به حدی که یک جنگ هسته ای محدود بین هند و پاکستان می تواند به قحطی جهانی منجر شود و دو میلیارد نفر را به دلیل تأثیر آن بر آب و هوای جهانی از بین ببرد.

همانطورکه دیوان بین المللی دادگستری در سال ۱۹۹۶ حکم داد ، نمی توان برای هرگونه استفاده از سلاح های هسته ای بهانه تراشی کرد و مثلا گفت که استفاده از این سلاح ها به تشخیص اهداف غیرنظامی از نظامی پایبند بوده است.

فقط رویکرد انسان دوستانه است که اکثر قریب به اتفاق کشورها را به خود جلب کرده است.

این پیمان چه تغییراتی ایجاد می کند

کشورهای دارای سلاح هسته ای و متحدان آنها ادعا می کنند که پیمان ممنوعیت سلاح های هسته ای (TPNW) هیچ تعهدی را حتی به موجب قوانین عرفی بالقوه تحمیل نخواهد کرد.

بنابراین آیا می توان سلاح های هسته ای را غیرقانونی دانست؟ این امر بدون شک در مورد کشورهای عضو پیمان ممنوعیت سلاح های هسته ای اتفاق خواهد افتاد و اگر کشورهای همپیمان به آن بپیوندند، مفاد این پیمان در مورد عدم استقرار و گسترش و یا عدم انتقال سلاح های هسته ای قطعاً بر کشورهای دارای سلاح هسته ای تأثیر می گذارد.

دادگاه های محلی در کشورهای عضو پیمان می توانند شکایت ها برای دریافت و جبران خسارت های  ناشی از آزمایش های هسته ای و یا صنایع تسلیحاتی را بپذیرند و خواستار جبران خسارت ها توسط کشورهای دارای سلاح هسته ای شوند.

قرار است پیمان ممنوعیت گسترش سلاح های هسته ای گفت وگو درباره توزیع مجدد منابع عظیمی را که ازبازدارندگی هسته ای به سمت بهداشت عمومی و یا نیازهای اجتماعی هدایت شده اند، تشویق کند.

این پیامدها به طورغیرمستقیم بیشتر به محکومیت و مشروعیت زدایی از سلاح های هسته ای کمک می کند.

اگر آنها در پیگیری هدف اعلام شده خود در زمینه خلع سلاح هسته ای بلند مدت صادق باشند ، قدرت های هسته ای و متحدان آنها حتی در خارج از چارچوب پیمان ممنوعیت سلاح های هسته ای فرصت های زیادی برای درگیری خواهند داشت.

مهندسی نظام امنیت بین الملل از جمله معاهده جدید استارت ، پیمان موشک های هسته ای میان برد و پیمان آسمان های باز باید پس از اقداماتی که توسط دولت ترامپ علیه آنها صورت گرفت، اصلاح شوند.

بنابراین پافشاری براینکه سلاح های هسته ای برای امنیت صاحبان آنها ضروری است در حالی که برای سایر کشورهای جهان ممنوع است ، فقط به گسترش این سلاح ها منجر می شود، همانطور که در مورد کره شمالی مشاهده کردیم.

در پارلمان سوئیس دو کمیسیون با امضای معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای موافقت کرده اند زیرا نمی توان این معاهده را برای مدتی طولانی در حاشیه تاریخ باقی گذاشت تا نتواند نقش خود را در حراست از حقوق بشر جهانی بازی کند.

سوئیس دیگر قادر نخواهد بود خود را در پشت بهانه فشارهای پیمان آتلانتیک شمالی( ناتو) یا رد پیمان توسط قدرت های هسته ای پنهان سازد و از مسئولیت خود شانه خالی کند.

یادآوری می کنیم که بعداز اقدام سوئیس در ارائه ابتکارعمل خود در سال ۲۰۱۰ ، همه کشورهای عضو پیمان ممنوعیت سلاح های هسته ای « نگرانی خود از خطر بالقوه احتمال استفاده از سلاح های هسته ای برای بشریت و پیامدهای فاجعه بار انسانی چنین اقدامی را» اعلام کردند.

این گزارش کارشناس سوئدی در حالی است که درمنطقه خاورمیانه رژیم صهیونیستی که زرادخانه آن از بمب های اتمی پر شده ، نه تنها به هیچ یک از قوانین و معاهده های بین المللی در خصوص ممنوعیت سلاح های هسته ای پایبند نیست به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه بازدید از جمله از نیروگاه اتمی دیمونا را نداده است.