تظاهرات حامیان محمدرضا شاه پهلوی در سال ۵۷

رویداد۲۴ علیرضا نجفی: تصویر ثبت شده در سال ۱۳۵۷ که برخی سلطنت طلبان از رفتن محمدرضا شاه از ایران ناراحت بودند. در بهمن ماه سال ۱۳۵۷ برتری مردمی و سیاسی به نفع طرفداران آیت‌الله خمینی بود. سال‌های ۵۷ و ۵۸ را می‌توان سال‌های پیدایش ایران امروز دانست. یعنی لحظه تکوین یک قدرت سیاسی که با برتری بر دیگر رقبا میدان را بدست گرفت.

اگر نبرد برای قدرت در سال ۵۸ بین حزب جمهوری اسلامی و دیگر گروه‌های دخیل در انقلاب بود، می‌توان سال ۵۷ را نبرد طرفداران نظم موجود با انقلابیون دانست. در سال ۵۷ یک بلوک تاریخی در ایران شکل گرفته بود که تمام نیرو‌های سیاسی مخالف شاه اعم از روحانیون، چپ‌گرایان، جبهه ملی و سازمان مجاهدین خلق را در برمی‌گرفت. این گروه‌ها همگی نه تنها در خود دچار چند دستگی و اختلاف بودند بلکه با گروه‌های دیگر نیز اختلافات بنیادین داشتند. اما همگی برای ساقط کردن نظام سلطنت متحد شدند. بنابرین سال ۵۷ را می‌توان نزاع گروه‌های انقلابی با طرفداران نظام سلطنت برای هژمونی دانست.

بیشتر بخوانید: خروج محمدرضاشاه پهلوی از ایران

به گزارش رویداد۲۴ آنچه بیش از همه در رسانه‌ها منعکس شده تظاهرات و درگیری‌های انقلابیون است، اما طرفداران حکومت پهلوی نیز در آن دوران تظاهرات و به قول خودشان حماسه‌های بسیاری داشتند. حکومت برای بقای نظام سلطنت از سه راه استفاده می‌کرد؛ خشونت نظامی، وعده‌های دیرهنگام برای ایجاد آزادی و دموکراسی و ایجاد تظاهرات «خودجوش» مردمی.

در بهمن ماه طرفداران سلطنت چند بار به صورت گسترده تظاهرات کردند. یکی از این تظاهرات در ورزشگاه امجدیه تهران بود که بسیاری از زنان طرفدار شاه در آن به صورت خودجوشی از فرط اندوه غش کردند و گریه و زاری برای بازگشت شاه به کشور. اما نخستین آن‌ها در ۲۰ فروردین ماه ۱۳۵۷ در تبریز اتفاق افتاد. با توجه به نفوذ آیت الله شریعتمداری در تبریز این رخداد طبیعی بود چرا که طرفداران وی خواستار اصلاح بودند نه انقلاب.

در مراسم حمایت خیابانی از حکومت، کارمندان و دانش آموزان بسیاری دیده می‌شدند. کنسولگری بریتانیا در گزارشی اجباری بودن حضور در این مراسم را گوشزد می‌کند و گزارش می‌دهد که هر کس در تظاهرات شرکت نمی‌کرد از کارش اخراج می‌شد که البته چنین ادعایی صحت ندارد.

جمشید آموزگار محرک اصلی نمایش تبریز بود و خود نیز در میان تظاهرات کنندگان حاضر شد و وعده‌هایی مبنی بر افزایش نیروی انسانی در زمینه کشاورزی، بررسی قیمت محصولات کشاورزی، اختصاص وام به کشاورزان با تسهیلات بیشتر و مقررات کمتر و تشکیل اتحادیه کشاورزان در تبریز را داد. انبار‌های نگهداری محصولات کشاورزی با امکانات جدید، ۵ هزار واحد مسکونی برای کارگران، اختصاص بودجه دولتی قابل توجه برای فاضلاب شهر تبریز از دیگر بخش‌های سخنان آموزگار بود. اما آموزگار با وجود راه انداختن چنین نمایشی نتوانست نارضایتی‌های روزافزون را کنترل کند و در شهریور همان سال از سمت خود برکنار شد.

تظاهرات حامیان سلطنت حتی در روز‌های پس از پیروزی انقلاب نیز کم و بیش وجود داشت، ولی اینبار دیگر توسط انقلابیون سرکوب می‌شد و زمانی که طزفداران سلطنت با واقعیت ماجرا روبرو شدند تظاهرات و نمایش‌های خیابانی آن‌ها نیز پایان یافت.