همراهی همافران با انقلاب ایران

رویداد۲۴ علیرضا نجفی: تصویر ثبت شده در تاریخ ۱۹ بهمن ۱۳۵۷ که همافران ارتش ایران با انقلاب همراهی کردند و برای دیدار با آیت الله خمینی حاضر شدند. همافران دسته‌ای از کادر نیروی هوایی ارتش ایران بودند که یگان آنها سال ۱۳۴۷ تاسیس شده بود.

محمدرضا شاه پهلوی در سال‌های دهه چهل تا پایان قدرتش تاکید زیادی روی قدرت نظامی داشت؛ تا جایی که ایران قسمت عظیمی از درآمد‌های نفتی را صرف خرد سلاح از ایالات متحده و دیگر همپیمان‌هایش می‌کرد. اما این گسترش قدرت نظامی ناموزون بود و مشکلی که با این خرید‌های کلان پیش می‌آمد، فقدان تخصص برای استفاده از سلاح‌های پیشرفته بویژه در قسمت نیروی هوایی بود.

هواپیما‌های پیشرفته و نگهداری از تجهیزات پیچیده موشکی آن‌ها نیاز به دانش و تخصص داشت و در نتیجه آمریکایی‌های بسیاری برای خدمت نظامی به ایران کشیده شدند که با توجه به شهرت شاه به وابستگی به امپریالیسم خوشایند نبود. شاه برای رفع این مشکل شروع به اعزام داشجویان افسری ایرانی به آمریکا کرد که در آنجا آموزش ببینند و نیاز کشور به نیرو‌های متخصص بومی را برطرف شود. همافر‌ان دسته‌ای از همین اعزامی‌ها بودند که از سال ۱۳۴۷ بوجود آمدند.

همافر‌ان با دیپلم ریاضی یا تجربی استخدام می‌شدند و پس از استخدام برای دیدن آموزش در زمینه‌های الکترومکانیک، رادار و مکانیک به ایالات متحده اعزام می‌شدند. حقوق و مزایای شغلی آن‌ها بسیار بالا بود و موقعیت مادی خوبی داشتند، اما نسبت به درجه‌داران دیگر همواره در موضع ضعف قرار داشتند چرا که همافر‌ان نمی‌توانستند افسر بشوند و بنابر قانون مصوب مجلس همواره درجه‌دار باقی می‌ماندند. این امر باعث می‌شد مثلا افسران کم‌تجربه‌تر و جوان‌تر ارتش درجه بالاتری نسبت به همفر‌ها داشته باشند و به آن‌ها دستور دهند. این تبعیض آشکار باعث اعتراضات پراکنده صنفی همافر‌ها در سال‌های ۵۵ و ۵۶ شده بود.

همافر‌ان با نهضت آزادی و آیت الله طالقانی روابط خوبی داشتند. به همین دلیل با بالاگرفتن تظاهرات و رویداد‌های انقلاب به جبهه انقلابیون نزدیک شدند. تعدادی از همافر‌ها در سال ۵۷ به فرانسه رفتند و با آیت الله خمینی دیدار کردند؛ امری که باعث زندانی شدن تعدادی از آن‌ها شد.

با روی کار آمدن دولت شاپور بختیار و آزاد شدن زندانیان سیاسی این همافر‌ها از زندان آزاد شدند و با یارگیری از دیگر همافر‌ان اعتراضات خود را آغاز کردند. روز ۴ بهمن‌ماه، تعدادی از همافران و خانواده‌هایشان مقابل خانه‌های سازمانی شهرک قصر فیروزه۲ نیروی هوایی در تهران اعتراض کردند. صبح آن روز شماری از همافران و درجه‌داران به‌همراه چند افسر مخالف نظام پهلوی جهت نشان دادن حمایت خود از آیت الله خمینی به منزل آیت‌الله طالقانی رفتند و در آنجا شعار «ما کارکنان هوایی هستیم – ما منتظر خمینی هستیم» سر دادند.

اعتراض‌ها در روز ۵ بهمن شدت یافت و ۸۰ همافر دستگیر شدند. یک روز بعد یعنی ششم بهمن‌ماه، تعداد پرسنل دستگیرشده نیروی هوایی به‌علت شرکت در اعتراض‌ها به ۱۲۶ نفر همافر، درجه‌دار و افسر افزایش یافت. دو نفر سرباز طرفدار آیت الله خمینی نیز دستگیر شدند. ۱۲۸ بازداشتی با دو فروند هواپیمای ترابری متوسط سی-۱۳۰ای و اِچ نیروی هوایی شاهنشاهی به خاش منتقل شدند. به‌جز ۱۲ نفر افسر و همافر، بقیه پس از چند روز آزاد شدند.

بیشتر بخوانید: قربانی کردن شتر به مناسبت ورود آیت الله خمینی به ایران

به گزارش رویداد۲۴ در تاریخ ۱۹ بهمن ماه سال ۱۳۵۷ به دیدار آیت الله خمینی در مدرسه علوی رفتند. تصاویری که از این دیدار و سلام نظامی همافر‌ها به آیت الله منتشر شده بود باعث شوک بختیار شد دولت به کلی آن را ساختگی خواند.

همافر‌ان اکنون دیگر به صورت رسمی جزو انقلابیون بودند و پس از پیروزی انقلاب نیز از آیت الله خمینی محافظت می‌کردند. برای مثال در روز ۲۳ بهمن که سپهبد بقراط جعفریان در ارتش اهواز قصد داشت توسط تیپ زرهی خود به تهران بیاید و آیت الله خمینی را دستگیر کند؛ پیش از اینکه موفق به عملی کردن اقداماتش شود، توسط همافر‌ها کشته شد.

پس از انقلاب نیز همافر‌ها به دو گروه تقسیم شدند. یک گروه که به تصفیه اعضای ارتش و اعدام سران آن‌ها در پادگان‌ها مشغول شدند و عده‌ای دیگر که طرفدار سازمان مجاهدین خلق بودند و پس از سال ۶۰ و درگیری‌های داخلی به خرابکاری در پادگان‌های ایران پرداختند که مهم‌ترین آن‌ها خرابکاری در پایگاه هشتم شکاری بود.