سایه فقر بر سر معلولان/ تبعات گرانی لوازم توانبخشی در زندگی معلولان چیست؟
رویداد۲۴ افراد دارای معلولیت برای گذران زندگی با شرایط سخت‌تی مواجه هستند. افزایش قابل توجه قیمت‌ها در سال‌ها و ماه‌های اخیر در زندگی معلولان به صورت پررنگ‌تری نسبت به سایر اقشار جامعه جلوه می‌کند. موضوع دیگری که در زندگی این افراد به صورت یک معضل جلوه‌گر شده است مساله توانبخشی و تامین هزینه‌های مرتبط با جلسات توانبخشی و خرید و تعمیر لوازم کمک توانبخشی است.
افزایش روز افزون قیمت این لوازم با توجه به مشکلات اقتصادی مردم و به‌ویژه افراد دارای معلولیت و خانواده‌های آن‌ها، تامین هزینه خرید و حتی تعمیر این لوازم را با مشکل مواجه کرده و افراد معلول را در تنگنای شدیدی قرار داده است، از سوی دیگر همین عدم امکان استفاده از لوازم توانبخشی می‌تواند به افزایش مشکلات اقتصادی در خانواده‌های معلولان دامن بزند. این افزایش هزینه همچنین تبعات جبران‌ناپذیری بر سلامت این افراد دارد.
این شرایط سخت تا جایی پیش رفته که سال گذشته علی همت محمود نژاد، رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولان ایران از افزایش ۳ تا ۴ برابری قیمت این لوازم خبر داده و گفته بود: «کمبود وسایل توانبخشی در بازار به طور محسوس افراد دارای معلولیت را رنج می‌دهد، در حالی که وسایل توانبخشی تولید کارخانه‌های داخلی نیز استاندارد‌های لازم را برای پاسخگویی به نیاز‌های افراد دارای معلولیت ندارند. متاسفانه نبود وسایل توانبخشی و عدم ورود وسایل و تجهیزات توانبخشی نوین بر اثر تحریم نیز به شدت مشکلات افراد دارای معلولیت را دو چندان کرده است.
او همچنین عنوان کرده بود: «به دلیل گرانی وسایل توانبخشی و افزایش هزینه‌های خدمات، معلولان دیگر قادر به استفاده از مراکز خصوصی نیستند و مراجعه معلولان به این مراکز به شدت کاهش یافته و همین موضوع هزینه‌های دفاتر توانبخشی را افزایش داده است.»
چند روز پیش هم وحید قبادی دانا رئیس سازمان بهزیستی کشور از افزایش ۵ الی ۶ برابری قیمت وسایل توانبخشی خبر داده و تاکید کرده بود: «برای اجرای قانون حمایت از افراد دارای معلولیت ۳۸ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز است، اما طبیعتا این مبلغ در قانون در بودجه سنواتی مصوب نشده است.»
افزایش ۵ برابری قیمت لوازم توانبخشی معلولان
رویداد۲۴ با دکتر محمدرضا اسدی، نائب رئیس انجمن کاردرمانی کشور و عضو هیات مدیره مجمع انجمن‌های علمی گروه پزشکی کشور درباره وضعیت هزینه لوازم کمک توانبخشی گفتگو کرده.
اسدی به رویداد۲۴ می‌گوید: قیمت لوازم توانبخشی مورد نیاز افراد دارای معلولیت طی یکی، دو سال اخیر جهش فوق‌العاده‌ای داشته است به‌گونه‌ای که در برخی از شاخص‌ها قیمت‌ها به ۴ تا ۵ برابر رسید و تامین هزینه‌ها را کمرشکن کرده است، خصوصا تامین لوازمی مانند سمعک و ویلچر بسیار سخت شده است.
وی با بیان اینکه از سوی دیگر به جای اینکه کیفیت این وسایل سال به سال بهتر شود، روز به روز دچار مشکلات بیشتری می‌شود، ادامه می‌دهد: این وسایل باید به گونه‌ای باشند که فرد بتواند مدت بیشتری از آن‌ها استفاده کند. اما با توجه به تحریم‌ها و سختی دسترسی به مواد اولیه مرغوب این وسائل زودتر خراب شده و فرد دارای معلولیت نیازمند تعمیر وسائل می‌شود که قیمت تعمیرات هم افزایش یافته است.
بیشتر بخوانید:حمایت از معلولان در هزارتوی وعده و شعار/ چرا قانون حمایت از معلولان نادیده گرفته می شود؟
عضو هیات مدیره مجمع انجمن‌های علمی گروه پزشکی کشور عنوان می‌کند: عمر لوازمی مانند ویلچر و سمعک بسته به نوع وسیله و شرایط فرد معلول دارد. مثلا تناسب ویلچر با وزن و مشکل فرد بسیار مهم است. جنس آن و میزان استفاده فرد از وسیله هم مهم است. مثلا فردی که دچار فلج در چهار اندام خود است، معمولا در شرایطی قرار دارد که کمتر نیاز به بیرون رفتن پیدا می‌کند و به همین دلیل هم ممکن است تا ۳ یا ۴ سال بتواند از ویلچر استفاده کند. اما اگر فرد دارای معلولیت به صورت مداوم از ویلچر استفاده کند مثلا سر کار یا دانشگاه برود استهلاک وسیله زیاد می‌شود. از طرف دیگر مواد اولیه مرغوبیت ندارد و همچنین کمتر شرکت تولیدکننده‌ای را داریم که تولید با کیفیت بالا داشته باشند. اما به صورت کلی افراد با کمی تعمیرات جزیی ممکن است بتوانند از سمعک ۳ یا ۴ سال استفاده کنند، عمر ویلچر هم به صورت نرمال ۲ تا ۳ سال است
اسدی اضافه می‌کند: کودک دارای معلولیت ذهنی و جسمی گرفتن قلم در دست سخت است و لوازم برای آن‌ها باید به گونه‌ای طراح شود که بتوانند این ابزار را بدون کمک به اختلال می‌کند. وجود این اختلال باعث طولانی‌تر شده دوره درمان این افراد می‌شود و طولانی‌تر شدن دوره توانبخشی باعث خسارت مالی و صرف وقت و هزینه زیاد برای فرد می‌شود. داشتن لوازم با کیفیت می‌تواند فرایند توانبخشی افراد را تسریع کند.
شدت یافتن معلولیت به دنبال گرانی وسایل توانبخشی
وی با اشاره به اینکه یکی از اهداف توانبخشی پیشگیری از گرفتاری این افراد به عوارض ثانویه و ثالثیه معلولیت‌هایشان است، اظهار می‌کند: وقتی این هدف برآورده نشود یک فرد دارای معلولیت پسرفت کرده، محدودیت عملکردی وی افزایش یافته و توانایی‌هایی که از طریق توانبخشی به دست آورده بود از دست می‌رود. در این شرایط نیاز فرد به کمک محیط پیرامون و افرادی که در اطراف او هستند بیشتر شده و استقلال او کاهش می‌یابد این فرایند نیز باعث آسیب به فرد و خانواده وی می‌شود.
عضو هیات مدیره مجمع انجمن‌های علمی گروه پزشکی کشور خاطرنشان می‌کند: آماری که در خصوص معلولیت‌های جسمی حرکتی و شنوایی داریم، نشان می‌دهد که حدود ۳۰ درصد از معلولیت‌های بارز ما در معلولیت‌های جسمی حرکتی در وضعیت شدید و خیلی شدید قرار دارند و این تعداد نیاز شدید به لوازم کمک توانبخشی دارند. از سوی دیگر حدود ۴۰ درصد نیز افراد دارای معلولیت متوسط هستند. حداقل نصف این تعداد به نوعی نیازمند این لوازم کمک توانبخشی مختلف هستند. در بحث ناشنوایی نیز بر اساس آمار‌ها حدود ۶۰ درصد از افراد کم شنوا و ناشنوا نیاز به سمعک دارند.
وی می‌افزاید: در موضوع نابینایان نیز به همین صورت است کما اینکه می‌توان گفت بیشترین نیاز به لوازم کمک توانبخشی در میان معلولان به مشکلات بینایی مرتبط می‌شود، به این معنی که تقریبا ۸۰ درصد این افراد به لوازم کمک توانبخشی در حوزه بینایی نیاز دارند مانند درشت نما، دستگاه تایپ مخصوص و انواع اپلیکیشن‌هایی که جدیدا به بازار آمده است. تا بتوانند دسترس‌پذیری بیشتری به خدمات داشته باشند.
بیشتر بخوانید:سقوط معیشت معلولان پس از کرونا/صندوق توسعه ملی اعتبار جامعه معلولان را تامین می‌کند؟
۴۰ درصد افراد دارای معلولیت در شرایط بحرانی فقر
اسدی تاکید می‌کند: در مجموع می‌توانیم عدد ۳۰ تا ۴۰ درصد را برای جامعه افراد دارای معلولیت در نظر بگیریم که نیازمند لوازم کمک توانبخشی هستند. حالا با توجه به رابطه‌ای که میان فقر و معلولیت وجود دارد مشاهده می‌کنیم که افراد دارای معلولیت نسبت به جامعه درآمد کمتری دارند بنابراین می‌توانیم نتیجه بگیریم که این ۳۰ تا ۴۰ درصد افراد دارای معلولیت در مرز‌های بحرانی زیر خطر فقر قرار داشته و گران شدن این لوازم و پایین آمدن کیفیت آن‌ها در کنار شرایط بد اقتصادی باعث می‌شوند که این افراد دچار آسیب شده و فرایند توانبخشی آن‌ها دچار اختلال شده یا اینکه کلا از خدمات توانبخشی بازبمانند.
وی تصریح می‌کند: تبعات این شرایط در سال‌های بعد خود را نشان می‌دهد که افراد دارای معلولیت و خانواده آن‌ها مجبورند هزینه‌های بیشتری را صرف بخش درمان کنند و همچنین هزینه‌های بیشتری روی دوش دولت و خانواده‌ها می‌اندازد، زیرا فرد زمان طلایی که باید توانبخشی وی انجام شود را به عللی که گفته شد از دست داده و توانبخشی او دچار وقفه شود که منجر به تشدید ناتوانی افراد می‌شود و در آینده با هزینه‌های بیشتر برای توانبخشی افراد مواجه می‌شویم.
