مناظره یا بازار شام وعده‌ها؟ /مناظره دوم؛ ضعیف، سرد و بازهم کلی‌گویی

رویداد۲۴ دومین مناظره نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری عصر سه‌شنبه برگزار شد؛ مناظره‌ای به مراتب ضعیف‌تر از مناظره نخست؛ سرد و بی‌روح با مجادله‌های سطح پایین و بدون ارائه برنامه‌های دقیق، همراه با کلی‌گویی هایی، چون «این کار می‌کنیم»، «با این مخالفیم»، «با آن موافقیم» و ...

مناظره دوم ضعیف‌تر از مناظره اول

۷ نامزد که شورای نگهبان آن‌ها را برای ریاست‌جمهوری تایید کرده، عصر دیروز برای دومین بار راهی جام‌جم شدند تا با یکدیگر مناظره کنند. ۷ نامزد انتخابات در این مناظره ضعیف‌تر از مناظره قبلی ظاهر شدند؛ برخی از آن‌ها همچنان تهاجمی ظاهر شدند؛ برخی دیگر سعی کردند با برنامه‌تر صحبت کنند.

۷ نامزد با تمام تفاوت نظرهایشان در یک موضوع مشترک بودند؛ همگی نامزد‌ها نسبت به شکل و شیوه برگزاری مناظره‌ها انتقاد داشتند. شیوه‌ای که برای مخاطب سردرگمی و گیج شدن را در پی دارد و برای خود نامزد‌ها هم این شاخه به آن شاخه پریدن را.

اشتراک دیگری که در مناظره بین نامزد‌های اصولگرا دیده شد، باز هم حمله به دولت بود؛ آن‌ها در بین سخنانشان به دولت می‌تاختند و انگار آمده بودند برای زدن دولت نه ارائه برنامه‌های خود. نامزد‌ها وعده‌هایی ریز و درشت می‌دادند که معلوم نیست چقدر از آن‌ها را بتوانند عملی کنند.

ردپای زنان در میان اظهرات نامزد‌ها به وضوح پررنگ است؛ البته در وعده دادن. آن‌ها امید دارند تا با پیش کشیدن موضوع زنان بتوانند رای نیمی از جامعه را به سوی خود بکشانند؛ اما حوزه زنان آنقدر مشکلات و دغدغه دارد که وعده‌هایی مانند اینترنت رایگان به زنان خانه‌دار یا تعداد وزیر زن در کابینه در اولویت‌های دسته چندم این حوزه هم نیست.

خاطرات تلخ رئیسی از انتخابات ۹۶

رئیسی در این مناظره به مراتب از مناظره قبلی ضعیف‌تر ظاهر شد؛ گفتارش در حد مناظره روز شنبه نبود و متزلزل سخت می‌گفت؛ انگار که اعتماد به نفسش پایین آمده باشد. در ابتدای مناظره به صورت حق به جانب وارد صحبت‌هایش شد و اعلام کرد که از ۵ دقیقه زمانی که کمیسیون تبلیغات صدا و سیما در اختیار او قرار داده، استفاده نخواهد کرد؛ البته نه به خاطر اینکه آن را ناعادلانه می‌داند. این ۵ دقیقه حاصل شکایت ستاد خودش به کمیسیون تبلیغات صدا و سیما بود که ساعتی پس از ارائه شکایت، کمیسیون اعلام کرد ۵ دقیقه به او زمان بیشتر می‌دهد تا اصطلاحا از خودش دفاع کند. این درحالیست که دولت از آغاز تبلیغات ریاست‌جمهوری چندین بار در مکاتبه با صدا و سیما خواستار ارائه زمان برای پاسخگویی به اطلاعات و آمار غلط درباره عملکرده دولت شده، اما تاکنون زمانی به دولت داده نشده است.

هرچند رئیسی سعی می‌کند که آرام و شمرده صحبت کند، اما در میانه صحبت کردنش برای استفاده بهتر از وقت هنگامی که سرعت حرف زدنش را بیشتر می‌کند، در بیان دچار ضعف می‌شود؛ او همچنین با صدای پایین شروع می‌کند با صدای بالا به پایان می‌برد. بعضا هم عصبانی می‌شود که در دور آخر سخنانش خطاب به همتی و مهرعلیزاده به طعنه گفت که آن‌ها «کارمندان» آن «آقایان «(روحانی و جهانگیری) هستند. موضوعی که با واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی روبرو شد؛ آن‌ها معتقد بودند که رئیسی برای تحقیر همتی و مهرعلیزاده به آن‌ها گفته کارمند.

احتمالا بر اساس همین واکنش‌ها بود که حساب اینستاگرامی رئیسی امضای او را همراه جمله‌ی «با افتخار کارمندم» را منتشر کرد. رئیسی این بار هم مانند دفعه قبل از زبان بدن مناسبی برخوردار نبود و در مجموع از مناظره قبل ضعیف‌تر بود.

نکته دیگری که در مورد رئیسی مشهود بود این است که او همچنان در انتخابات سال ۹۶ باقی مانده و در این مناظره هم مانند دفعه قبل باز هم مناظره‌های سال ۹۶ را یادآوری کرد و دوباره مدعی شد که در آن دوره توهین‌ها و تخریب‌هایی علیه‌اش صورت گرفت. این موضوع می‌تواند پالس منفی از سوی او به جامعه بدهد؛ چرا که به مخاطب اینگونه قضاوت می‌کند که ۴ سال از آن زمان گذشته و رئیسی همچنان این موضوع در ذهنش آنقدر پررنگ است که از هیچ فرصتی برای مطرح کردن ادعایش فروگذار نمی‌کند و قصد مظلوم‌نمایی دارد. در مناظره‌های ۹۶، حسن روحانی و اسحاق جهانگیری انتقادات زیادی را نسبت به عملکرد رئیسی داشتند و او که مهارتش در سخنوری کمتر از امروز بود، در گوشه رینگ گیر افتاده بود.

بیشتر بخوانید: حاشیه‌های جنجالی دومین مناظره انتخاباتی ۱۴۰۰ / از صداوسیمای عشقی تا راه‌اندازی گشت ارشاد برای مدیران

نگاه شعاری و تهاجی به دیپلماسی

این نامزد ریاست‌جمهوری هم سعی می‌کرد که مانند مناظره قبلی بر مدار خودش باشد و کمتر وارد دعوا و مجادله شود؛ اما او هم در این مناظره کمتر از دفعه پیش بود. جلیلی سعی داشت که برنامه‌های خود را ارائه کند، اما در برخی مواقع او هم به دولت مستقر حمله‌ور می‌شد. با این وجود او زمانی که از صدا و سیما بابت نحوه مناظره‌ها انتقاد می‌کرد صدایش بالا رفت. باو نسبت به رئیسی و سایر نامزد‌های طیف اصولگرا مدون‌تر صحبت می‌کرد و چارچوب‌دار بود.

جلیلی در لابلای سخنان اولیه‌اش کنایه‌ای تلویحی هم به آن‌ها که سفر‌های استانی می‌روند زد و گفت که «کشور با نمایش اداره نمی‌شود. اگر مرتب به جای اینکه نتیجه کار را بیان کنید فرآیند کار را توضیح دهید که مثلا چقدر سفر رفته اید، ولی این‌ها نتیجه نداشته باشد، موجب می‌شود کار‌ها پیش نرود».

جلیلی البته در این مناظره تا حد زیادی نگاهش به سیاست خارجی را هم علنی کرد و نه تنها نگاه مخالفش به FATF را شفاف سازی کرد که حتی نشان داد که اگر بر جایگاه ریاست جمهوری تکیه بزند بعید از روشش در سیاست خارجی چیزی متفاوت از دوران حضورش در دبیری شورای عالی امنیت ملی باشد، روشی شعاری و البته تهاجمی.

کاندیدای جوان همچنان به دنبال سفره تکاندن

امیرحسین قاضی زاده هاشمی که بنا به تحلیل‌ها در مناظره اول اخلاقمدارتر از دیگران ظاهر شده بود در مناظره دوم چندباری رقبایش را با کنایه و طعنه نوازش کرد و تلاش داشت کمی لحن مقابله‌ای و مجادله‌ای داشته باشد. این نماینده مجلس و کاندیدای ریاست جمهوری که فیلم تبلیغاتی‌اش سوژه شبکه‌های اجتماعی شده است، باز هم بر همان حرکتی که در فیلم انجام داد و در شبکه‌های اجتماعی دست گرفته شد تاکید کرد؛ او گفت که «باید سفره انقلاب را بتکانیم» که یادآور سکانسی بود که او سفره را وسط خانه می‌تکاند. اما به غیر از این قاضی‌زاده هاشمی هم سعی داشت بر خط خودش جلو برود. او در آخرین فرصت صحبت کردنش متنی را از روی کاغذ قرائت کرد که جمع‌بندی سخنانش باشد، اما از روی کاغذ خواندن ارتباط چشمی‌اش با مخاطب را از او گرفت.

اما صحبتی که از قاضی‌زاده هاشمی توجهات را به خود جلب کرد، پس از سخنان دور اول مهرعلیزاده بود که در حمایت از تحصیلات رئیسی شروع به صحبت کرد. این موضوعی به نوعی همان کاندیدای پوششی بودن قاضی‌زاده را تایید کرد. او همچنین برای نشان دادن اینکه حامی زنان است گفت که رئیس ستاد انتخاباتی‌اش را یک «بانو» انتخاب کرده که مادر سه فرزند است. پس از اینکه او این سخنان را گفت و همچنین درباره واکسن کرونا سخن گفت در شبکه‌های اجتماعی مواضع ضد واکسن رئیس ستادش زهرا شیخی بار دیگر دست به دست شد. قاضی‌زاده در حالی این سخنان را گفت که در همین مناظره اعلام تعداد زنان کابینه‌های احتمالی مهرعلیزاده و همتی را تبلیغاتی خواند!

بهترین دفاع برای زاکانی حمله کردن است

زاکانی که فقط خودش معتقد است نامزد پوششی نیست، مانند مناظره اول با حمله و تهاجم به همتی و دولت کارش را آغاز کرد. او دوباره دم از مبارزه با فساد زد. زاکانی به صورت هجومی شروع به حمله کرد و در عین حال مدعی اخلاق هم بود؛ او که گویا از عنوان «سوپرپوششی» که در مناظره اول به او نسبت داده بودند عصبانی بود، در مناظره دوم تلافی کرد و به همتی نسبت «نامزد روکشی» را داد.

زاکانی گویا در این مناظره‌ها نقش بازیکن حمله را بازی می‌کند و تاکتیکش در «بهترین دفاع حمله است» خلاصه می‌شود. زاکانی سعی دارد با درگیر شدن با طرف مقابل رئیسی توجه حملات را به خود جلب کند تا توجه رقبا کمتر متوجه رئیسی شود.

محسن رضایی؛ باقی تا پایان

او سخنانش را با ادبیاتی تند و تیز علیه دولت شروع کرد و گفت که کشور با حرف مفت اداره نمی‌شود. خیلی‌ها تصور می‌کردند او نامزدی مستقل از ۴ محافظه‌کار دیگر باشد، اما در مناظره اول با حمله به همتی این نظریه را تضعیف کرد؛ او، اما در این مناظره از گفته‌های همتی مبنی بر اینکه برخی نامزد‌ها قول بدهند که تا پایان انتخابات در صحنه هستند و کنار نمی‌روند و پوششی نیستند حمایت و تاکید کرد که تا پایان در میدان است.

رضایی تمرکز خود را علاوه بر افزایش یارانه‌ها، بر زنان خانه‌دار هم گذاشته است و مدام بر ارائه تسهیلات به این قشر از جامعه سخن می‌گوید. او همچنین از گافی که در سخن گفتن به زبان آذری داشت استفاده کرد و از شوخی‌های مردم با این لغزش کلامی‌اش استقبال کرد. اما در عین حال از زاکانی به دلیل انتشار یک توییت از سوی حساب توییتری مرکز پژوهش‌های مجلس درباره این لغزش کلامی‌اش انتقاد کرد؛ رضایی همچنین اشتباه زاکانی در ارائه آمار را هم به رویش آورد که زاکانی در پاسخ به هردو این موارد برای تلطیف روابطش با رضایی از لفظ «آقا محسن» استفاده کرد. رضایی در مجموع مانند مناظره اول بود، اما کمی مستقل‌تر ظاهر شد.

مهرعلیزاده در حال تقابل با «کاندیدای خاص»

مهرعلیزاده تمرکزش را بر روی رئیسی گذاشته است؛ از لحظه ورود از دوپینگ رئیسی حرف زد و در سخنان ابتدایی‌اش از سخنان رئیسی انتقاد کرد و او را هدف سخنان خود قرار داد. مهرعلیزاده بار دیگر بر میزان سواد کلاسیک رئیسی تاکید کرد و باز هم گفت که او ۶ کلاس سواد کلاسیک دارد. او همچنین در این مناظره کمتر از دفعه قبل از روی کاغذ خواند و بیشتر سعی کرد با نگاه به دوربین و همچنین استفاده از زبان بدن و تکان دادن دست‌هایش هنگام سخن گفتن، توجه مخاطب را به خود جلب کند.

جمع بندی پایانی او البته به نوعی ضربه نهایی به رقبایش و البته ابراهیم رئیسی بود که چندین بار از او با عنوان «کاندیدای خاص» نام برد.

همتی ورق را برگرداند اما...

این نامزد ریاست‌جمهوری گفتارش و جنس سخنانش نسبت به مناظره قبل بهتر شده بود. او هم کمتراز روی کاغذ خواند و سعی در ارتباط گرفتن با بیننده داشت. همتی که بنا به مسئولیت قبلی‌اش در بانک مرکزی به آمار و ارقام دسترسی داشته، این بار کمی از داشته‌هایش استفاده کرد. البته شانس هم همراه او بود که آخرین نفر صحبت کند؛ به خصوص پس از اینکه رئیسی او را کارمند روحانی و جهانگیری خطاب کرد و توانست با اعتراض و گلایه نسبت به این سخنان ورق را به نفع خود برگرداند و از سخنان رئیسی استفاده خوبی ببرد. در مجموع همتی از دفعه قبل بهتر ظاهر شد، اما همچنان به مرحله مطلوب نرسیده است؛ مانند سایر نامزدها.

بی‌خیال فرهنگ در آشفته‌بازاری به نام مناظره

آنچه در مناظره دوم که به مباحث سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اختصاص داشت، ملموس بود عدم توجه کافی به فرهنگ و هنر بود. تنها همتی بود که سخنانی گفت که آن‌ها هم انتقاد بود و برنامه‌ای ارایه نکرد. اما دیگر نامزد‌ها همان را هم نگفتند و به کل انگار فراموش کرده بودند. نامزد‌های اصولگرا سعی داشتند که با توجه به جو جامعه و پررنگ شدن موضوع معیشت و اقتصاد، مسائل اقتصادی را پیش بکشند و از این طریق جلب توجه کنند. اما این مناظره به مراتب از مناظره قبل آشفته‌تر و بی برنامه‌تر بود. نامزد‌ها هم هنوز چارچوب خود را پیدا نکرده‌اند و از هر دری سخن می‌گویند.