تنهایی ترامپ؛ دست برتر ایران

رویداد۲۴، مجتبی فتحی -برجام باقی ماند؛ بی‌آنکه تغییری در آن حاصل شود. این ماحصل نزدیک به یک ماه فضاسازی کاخ سفید در ارتباط با توافق هسته‌ای بود، فضاسازی که گمانه‌زنی‌ها در ارتباط با آینده برجام را دچار تردید کرده بود اما تنهایی رئیس‌جمهور در جهان مانع از آن شد که به این توافق خدشه‌ای وارد شود.

دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا، روز جمعه به تمام اماواگرهای هفته‌های اخیر درباره توافق هسته‌ای پایان داد و نقشه راه دولت خود در ارتباط با این توافق را تبیین و تشریح کرد.

ترامپ که از زمان رقابت‌های انتخاباتی وعده پاره کردن برجام را داده بود نزدیک به 9 ماه زمان صرف کرد تا یک بهانه‌ای را در راستای تحقق این وعده پیدا کند. اما پایبندی ایران و طرف‌های دیگر به این توافق مانع از آن شد تا او به چنین بهانه‌ای دست یابد.

بنابراین ترامپ دو راه پیش رو نداشت یا به‌طور یک‌طرفه و بدون هیچ دلیل منطقی اعلام خروج از برجام کند و یا اینکه از تائید پایبندی جمهوری اسلامی ایران به این توافق سرباز بزند و به‌نوعی توپ تصمیم‌گیری درباره توافق را به زمین کنگره ارسال کند.

ترامپ دیروز راه دوم را برگزید؛ راهی که از هم‌اکنون می‌توان پیش‌بینی کرد که انتهای آن بن‌بست است. او توپ توافق هسته‌ای را به زمین کنگره ارسال کرد تا به تعبیر خود با نارسایی‌های برجام برخورد شود. او از کنگره خواست وارد عمل شده و به لایحه بازنگری برجام چند تبصره اضافه کند تا جلوی ایران برای تولید موشک قاره‌پیمای بالستیک را بگیرد.

این در حالی است که پس از سخنان رئیس‌جمهوری آمریکا و طرح این درخواست از کنگره، طرف‌های اصلی مذاکرات هسته‌ای، یعنی ایران و اتحادیه اروپا قاطعانه بر غیرقانونی بودن درخواست ترامپ برای بازنگری در توافق هسته‌ای تاکید کرده و اضافه کردن بندهایی به آن را غیرممکن دانستند.

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دقایقی پس از سخنرانی ترامپ در کنفرانس خبری بابیان اینکه برجام یک توافق داخلی آمریکا نیست یا این‌یک توافق دوطرفه نیست و یک کشور نمی‌تواند یک‌طرفه برجام را رد کند گفت: اینکه قرار باشد بندهایی به برجام اضافه شود نیاز به این دارد که آیا ایران به‌عنوان طرف اصلی حاضر است دوباره پای میز مذاکره بنشیند یا خیر که قطعاً ایران چنین تمایلی ندارد ازاین‌رو امکان مذاکره مجدد وجود ندارد.

حسن روحانی هم در واکنش به سخنان ترامپ گفت: می‌گوید می‌خواهم با همکاری کنگره به برجام تبصره بزنم؛ این در حالی است که او نمی‌داند که به برجام نه ماده و نه تبصره‌ای اضافه نمی‌شود.

بر این اساس اضافه شدن بندهای تازه به برجام برای دونالد ترامپ رؤیایی است که تعبیر شدنی نیست چراکه دیروز پس از سخنان او متحدان آمریکا در اروپا و حتی مرجع اصلی رسیدگی‌کننده به پایبندی ایران به برجام یعنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌صراحت بر پایبندی ایران به توافق هسته‌ای تأکید کردند و خواستار تداوم این توافق با همین چارچوب کنونی شدند.

بر این اساس 9 ماه شخم زدن برجام توسط کارشناسان مورد وثوق ترامپ به مانوری برای بی‌اعتبار کردن دوباره رئیس‌جمهوری آمریکا تبدیل شد و بار دیگر ثابت کرد که برجام یک سند بین‌المللی مستحکم غیرقابل تأویل و تفسیر است که رئیس‌جمهوری آمریکا نمی‌تواند به‌تنهایی آن را زیر پا بگذارد و یا دخل و تصرفی در آن داشته باشد.

موضوع دیگری که شب گذشته در پایان سخنرانی دونالد ترامپ جلب‌توجه می‌کرد، واکنش جهانی به سخنان رئیس‌جمهوری آمریکا درباره برجام بود.

یادمان نرفته است جمهوری اسلامی ایران قبل از برجام و قبل از توافق هسته‌ای چه شرایطی داشت. یادمان نرفت است که با یک اخم ایالات‌متحده آمریکا به ایران جهان در همراهی با او به‌صف می‌شدند و شرایطی را فراهم می‌کردند که بیش‌ازپیش عرصه بر ایران تنگ شود.

اما شب گذشته اتفاق متفاوتی را شاهد بودیم. نه‌تنها سخنان ترامپ همراهی بین‌المللی را به دنبال نداشت بلکه این جهان بود که در دفاع از ایران در برابر رئیس‌جمهوری آمریکا سینه سپر کرد.

پس از دفاع فدریکا موگرینی از ایران و برجام در کنفرانس خبری، ترزا می نخست‌وزیر انگلیس، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان و امانوئل ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه در یک اقدام غیرمعمول طی بیانیه مشترکی به سخنان رئیس‌جمهور آمریکا علیه ایران و توافق هسته‌ای واکنش نشان دادند.

آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل و یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز با صدور بیانیه‌هایی ضمن تأکید بر پایبندی ایران به برجام خواستار تداوم این توافق شدند. بوریس جانسون وزیر خارجه بریتانیا،سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه و سناتورها و نمایندگان کنگره آمریکا ازجمله افرادی بودند که به دفاع از برجام و توافق هسته‌ای پرداختند.

این در حالی است که در این میان تنها اسرائیل، عربستان و امارات متحده از موضع رئیس‌جمهوری آمریکا در قبال ایران حمایت کردند؛ یعنی اقلیتی غیرقابل اعتنا در برابر اکثریت.

تنهایی ترامپ و آمریکا در جهان شاید بزرگ‌ترین دستاورد توافق هسته‌ای ایران باشد؛ توافقی که منجر به ترقی جایگاه جمهوری اسلامی ایران پس از نزدیک به 40 سال در نظام بین‌الملل شد و ایران را در موضعی برتر از آمریکا قرارداد.