تشبّه به امام؛ حقیقت تاکید امام عسکری(ع) بر زیارت اربعین

پروردگار جهانیان از آن جهت که مهربان ترین و خیرخواه ترین برای مخلوقات خویش است و انسان را گل سرسبد آفرینش قرار داده است و خواهان ارتقای او به والاترین درجات سعادت و کمال است، مسیر درست و مطلوب دستیابی به منتهای سعادت را برای انسانها در قالب دین تبیین نمود و هدایتگرانی را نیز مامور ساخت تا مکتب او را تشریح کرده و همت خود را صرف متقاعد نمودن انسانها کنند تا به مسیری که رب الارباب از جایگاه خالقیت و «دانای به اسرار آشکار و نهان» تبیین کرده است گرایش یابند.

خداوند متعال برای آنکه به صورت عینی و ملموس، تبلور دستورات دینی در برخی مخلوقات نمایان شود و در حقیقت، الگوهایی مشهود برای انسانها در دسترس باشد، رسولان و امامانی منصوب از جانب خویش را مامور ساخت تا در میان مردم زندگی کنند و رفتار و کردار و عملکردشان، منطبق بر دستورات دین باشد و الگوهایی عملی و در دسترس برای مردم باشند. 

الگوهایی عملی که حقیقت دین را تشریح می کنند و مردم را از اکتفا به پوسته ظاهری دین، برحذر می دارند، الگوهایی که حکمت دستورات دین را تبیین می کنند و مردم را از برداشت های سطحی از دین باز می دارند، و الگوهایی که ریشه و اساس احکام دین را مبنا قرار می دهند و مردم را به مقابله با بدعت ها و انحرافات فرا می خوانند.
انسانها با مبنا قرار دادن دستورات خداوند و در جهت تبدیل شدن به «انسانی در تراز دین»، می کوشند تا امور زندگی و روش و منش خویش را به الگوهای عملی نزدیک تر نموده و انحرافات رفتاری و گفتاری را از امور زندگی خویش بزدایند. تشبه به الگوی الهی که همانا پیشوا و امام از جانب پروردگار جهانیان است موجب می شود تا هدف از زندگی و شیوه عملکرد انسانها در راستای معیارهای دین و پیشبرد اهداف آن باشد.

اگر دین، دستور به مقابله با سلطه اجانب و ظلم ظالمان می دهد، امام و الگوی جامعه که منصوب از جانب دین است نیز به همین موضوع دستور می دهد و عملا نیز با طرق مختلف، وارد میدان مبارزه می شود، اگر دین به رفتار ناصحانه و صلح طلبانه با مردم دستور می دهد، امام و الگو نیز با روش و منش خویش، به ترویج مهربانی و زندگی مسالمت آمیز با دیگران دستور می دهد، و اگر دین به اقامه خوبی ها و تاکید بر پاکی درون و برون دستور می دهد، امام نیز به طور عملی، چنین زیستنی را ترویج می دهد.

هدف از مطالب گفته شده در فوق آنست که اگر در روایات اسلامی و متون دینی، از زیارت امامان و شتافتن به سوی بارگاه آنان سخن گفته می شود، بدین منظور است که باید تشبه به امام پیدا کرد، یعنی همانند امام زندگی کرد و در مسیر اهداف دین که سعادت دنیوی و اخروی را در پی دارد تلاش نمود.

امام حسن عسکری(ع) در روایتی گرانبها از پنج نشانه مومن سخن گفته اند که یکی از آن نشانه ها، اقامه51 رکعت نماز در شبانه روز(واجب و نوافل) است و دیگری، زیارت حضرت سیدالشهدا(ع) در اربعین. بر مبنای همین روایت است که زیارت اربعین در طی سالها و دهه های گذشته تاکنون، از برنامه های مورد تاکید شیعیان بوده است.

هم ردیف قرار دادن نماز و زیارت امام توسط امام عسکری(ع)، بدان جهت است که حقیقت دین و مسیر صحیح پیشبرد اهداف دین، مشخص شود و تنها به پوسته دین و ظاهر آن، اکتفا نشود، چراکه اکتفا به ظاهر و بی اعتنایی به الگو و امام منصوب از جانب دین، و عدم تلاش برای تشبه به امام، موجب می شود حقیقت دین به فراموشی رفته و انحرافاتی جایگزین آن شود که تنها ظاهری از دین را به نمایش می گذارد.

لذا زائران ائمه معصومین(ع) و به ویژه دلدادگان امام حسین(ع) که در مراسم باشکوه اربعین حسینی شرکت کرده و قدم در وادی زیارت امام می نهند باید آگاه باشند که تشبه به امام و حرکت در مسیری که امام از انسانها انتظار دارد، حقیقت زیارت است.