چگونه پنجشیر ضلع مخفی تحولات افغانستان را آشکار کرد؟

رویداد۲۴  سید عماد حسینی- از همان ابتدای آغاز تحولات (بخوانید بحران) افغانستان برخی از کارشناسان از وجود اضلاع مخفی در این فرایند سخن به میان می‌آوردند.

در حالی که بسیاری از کارشناسان در نشئگی تصورات خویش در مورد شکست آمریکا مقابل طالبان به سر می‌بردند و بر مبنای قاعده «دشمن دشمن من، دوست من است» برای آن رقص و پایکوبی می‌کردند، برخی دیگر از طرف‌ها مخفیانه و زیرپوستی در حال تقویت جایگاه خود در افغانستان بودند.

برخی از تحلیلگران در مورد برنامه‌های چین در این کشور سخن گفتند، در حالی که برخی دیگر نقشه‌های ترکیه را برای قبضه کردن اقتصاد و بعد از آن صحنه سیاسی و امنیتی افغانستان پیش کشیدند و تعدادی هم به نقش انکارناپذیر قطری‌ها در کنار زدن بسیاری از کشور‌ها از جمله عربستان سعودی برای حضور قدرتمند در آینده افغانستان در سایه قدرت مالی دوحه اشاره کردند، به ویژه که مدت‌هاست این کشور مقر اصلی مراودات طالبان از یک سو و مقر سفارت آمریکا در افغانستان محسوب می‌شود.

با این حال طرف دیگری هم از همان ابتدای این غائله چراغ‌خاموش پابه‌پای گروه طالبان پیش می‌آمد تا حیاط خلوت خود را که ۲۰ سال مجبور شده بود با آمریکا تقسیمش کند باز پس گیرد.

هیچ تحلیلگری در شبه‌قاره هند نمی‌تواند منکر نقش دولت پاکستان در شکل‌گیری گروه‌های تندرو (بخوانید تروریستی) نه تنها در افغانستان بلکه در حوزه پیرامونی این کشور توسط سرویس اطلاعاتی این کشور باشد.

از دهه ۸۰ میلادی که سرویس اطلاعات پاکستان به بهانه مبارزه با اتحاد جماهیر شوروی سابق همکاری خود را با سرویس‌های اطلاعاتی منطقه‌ای و بین‌المللی آغاز کرد تا به امروز بیش از چهار دهه است که پدرخوانده گروه‌های تندرو و تکفیری‌ای همچون طالبان به شمار می‌رود.

بیشتر بخوانید: اولین پیام صوتی احمد مسعود خطاب به سران کشور‌ها +فایل صوتی

اینکه طی ۲۰ سال گذشته بسیاری از رهبران گروه‌های تندرو و تروریستی افغانستانی از جمله گروه‌های طالبان، القاعده و... در پاکستان دیده شده‌اند، اینکه شخصیت‌های بزرگی همچون ملا برادر از پاکستان (ادعا می‌شود در زندان پاکستان) برای مذاکره به دوحه می‌رود، حضور اسامه بن‌لادن در پاکستان، تاکید بسیاری از محافل بر حضور ایمن الظواهری رهبر فعلی القاعده در پاکستان، در کنار آرامش شک‌برانگیز مرز‌های پاکستان در اوج بحران اخیر افغانستان، همگی، برخی از تحلیلگران را بر آن داشت تا از رگه‌های همکاری پشت پرده اسلام‌آباد با طالبان و حتی صحنه‌گردانی آن به رهبری اسلام‌آباد سخن به میان آورند، سخنانی که در بحبوحه جنجال خروج نیرو‌های آمریکایی و کشورگشایی‌های طالبان به فراموشی سپرده شد.

با این حال جنگ اخیر در پنجشیر نشان داد دست‌های دیگری، علاوه بر بازیگرانی که سعی دارند سوار بر موج رسانه‌ای و متاسفانه برخی از توهمات خود را برنده بازی خروج آمریکا از افغانستان تصور کنند، حضور و فعالیت دارند و مشغول درو کردن نتایج این درگیری هستند.

جنگ در پنجشیر نشان داد طالبان همان طالبان ۲۰ سال پیش است، اما موفق شده خود را زیر ابزار‌های رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی به طور قابل قبولی پنهان کند، در حالی که حامی و بنیان‌گذار آن‌ها همان سرویس اطلاعات پاکستان بوده و همچنان نیز خواهد بود.

امروز دیگر این تفسیر که دولت پاکستان اقدامات خود را علیه طالبان با هماهنگی دولت آمریکا انجام داده یا به تنهایی با دور زدن تمام قدرت‌هایی که منتظر تقسیم غنایم نشسته بودند صحنه را در قبضه خود گرفته است، تفاوت چندانی در حاصل این معادله ایجاد نمی‌کند.

چون بار دیگر و بعد از ۲۰ سال اسلام‌آباد دوباره ثابت کرد بازی پیدا و پنهان خود را در صحنه افغانستان ادامه می‌دهد و در صورت لزوم از اهرم نظامی‌ای به عنوان یکی از قدرت‌های مسلح به توان هسته‌ای منطقه و جهان استفاده می‌کند، حال آنکه برخی از قدرت‌های منطقه‌ای همچنان در خواب خرگوشی رخداد‌هایی که برایشان به نمایش درآمده به سر می‌برند و در رویای طالبان خوب وقت‌کشی می‌کنند.