کشت و صنعت کارون چگونه پسماند خود را به صفر رسانده است؟
رویداد۲۴ کمپین اطلاع‌رسانی “برای آینده اقدام می‌کنیم” از سری برنامه‌های اطلاع‌رسانی جمعی رویداد ملی سلامت، محیط زیست و توسعه پایدار (سمت) می‌باشد، که با هدف ترویج فعالیت‌های دوست دار سلامت و محیط زیست سازمان‌های حاضر در رویداد اجرا گردیده است. در این مطلب اقدامات شرکت کشت و صنعت کارون قابل مشاهده خواهد بود.
این کمپین در تلاش است تا اقدامات، کنش‌ها و فعالیت‌های نوآورانه دوستدار محیط‌زیست که ضامن سلامت و پایداری جامعه است را به عموم مردم منعکس نماید و با جلب حمایت عمومی مشوق سازمان‌ها برای توسعه فعالیت‌هایی از این دست باشد. مطالب بیان شده در این کمپین برگرفته از دستاورد‌های ارائه شده توسط ۳۲ شرکت حاضر در اولین دوره رویداد سلامت، محیط‌زیست و پایداری است، که در اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ برگزار و با هدف اطلاع‌رسانی عمومی منتشر می‌گردد. در ادامه به معرفی شرکت کشت و صنعت کارون و دستاورد ارائه شده این شرکت در رویداد سمپ خواهیم پرداخت.
درباره کشت و صنعت کارون
کشت و صنعت کارون که بزرگترین واحد کشاورزی تک محصولی ایران است در سال ۱۳۵۰ مطالعات اولیه خود را آغاز کرده و با تأمین حدود ۲۵ درصد شکر مورد نیاز کشور، داشتن حدود ۲۵۰۰ نیروی مستقیم و نیز حدود ۷۰۰۰ نفر در قالب چندین شرکت پیمانکاری تأثیر اقتصادی و اجتماعی بزرگی بر منطقه شمال خوزستان و تامین شکر مورد نیاز کشور دارد. از نظر جغرافیایی این شرکت در شمال خوزستان و ۱۷ کیلومتری غرب شهرستان شوشتر در منطقه‌ای بنام دیمچه با مختصات جغرافیایی ۳۲ درجه و ۵ دقیقه عرض شمالی و ۴۲ درجه و ۴۸ دقیقه طول شرقی با ارتفاع حدود ۳۲ تا ۸۲ متر از سطح دریا واقع شده است. اراضی این شرکت حدود ۵۰۰۰۰ هکتار بوده که حدود ۲۹۰۰۰ هکتار آن به کشت و برداشت نیشکر اختصاص یافته است.
با اجرای موفقیت آمیز طرح نیشکر هفت تپه، احداث سد‌ها و شبکه‌های آبیاری جدید و به وجود آمدن امکانات استفاده از منابع آب و خاک و با توجه به نیاز روزافزون مملکت به شکر که نتیجه افزایش مداوم و مستمر جمعیت و اضافه شدن مصرف سرانه می‌باشد، فکر توسعه کشت نیشکر در سایر نقاط خوزستان نیز قوت گرفته و در سال ۱۳۵۱ سازمان آب و برق خوزستان مأموریت یافت که مطالعات لازم را در زمینه احداث کارخانه جدیدی با ظرفیت ۱۱۰ هزار تن شکر در سال و اجرای یک طرح کشاورزی برای تولید سالیانه ۲/۱-۱ میلیون تن نیشکر به انجام برساند.
اجرای طرح در سال ۱۳۵۳ با شروع برنامه‌های عمران اراضی آغاز شد و در خلال ماه‌های اردیبهشت تا تیرماه سال ۱۳۵۳ نیز مشخصات فنی ماشین آلات و تجهیزات کارخانه از طرف مشاور تهیه و در اختیار کمپانی‌های سازنده ماشین آلات قرار گرفت و سرانجام اولین بهره برداری از کارخانه و تأسیسات وابسته به آن در ۲۰ اسفند ماه ۱۳۵۶ آغاز گردید.
در سال‌های ۱۳۵۹ الی ۱۳۶۷، با شروع جنگ تحمیلی به کشور، اراضی این شرکت از نزدیک در معرض آثار وسیع جنگ قرار گرفت. صرف نظر از چند مورد بمباران، تبعات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جنگ، فعالیت شرکت را بصورت عمیق و همه جانبه تحت تأثیر قرار داد.
این شرکت از سال ۱۳۹۳، با آغاز فعالیت تیم جدید مدیریتی با تجمیع فعالیت‌ها و پروژه احیای کارون بزرگ، اهداف جدیدی را پی گرفت و در سال ۱۳۹۵، با ثبت رکورد‌های جدید حمل و پذیرش نیشکر در طول تاریخ شرکت که نوید بخش جهش بلندی در راستای سیاست‌های اقتصادی کشور می‌باشد به فعالیت خود در راستای توسعه پایدار ایران ادامه داده است.
پروژه پسماند صفر شرکت کشت و صنعت کارون
از مهمترین پروژه های این شرکت پروژه پسماند صفر یا Zero Waste می باشد که با هدف کاهش و به حداقل رسانیدن پسماند تولیدی شرکت از طریق استفاده مجدد از تمام پسماندهای تولیدی درصنایع جانبی کاغذ و نئوپان و با ایجاد واحد تولید کمپوست و توسعه خوراک دام انجام گرفته است. برای محقق نمودن این پروژه چندین طرح پیش نیاز بوده است. از جمله ساخت سایت متمرکز تهیه سموم و کود، استفاده بیولوژیک از زنبور، به کارگیری دستگاه پایلوت پیرولیز به منظور تولید بایوچار و بایو اویل از ضایعات کشاورزی با کمک شرکت دانش بنیان فرایند سبز و دانشگاه صنعتی امیر کبیر و همچنین پروژه پژوهشی استفاده از باگاس در صنعت سیمان با کمک دانشگاه صنعتی کاشان، پروژه اجرایی پژوهشی کمپوست سریع با کمک بیو راکتورهای شرکت دانش بنیان زیر مجموعه دانشگاه تبریز، جداسازی پیت ازباگاس توسط بخش خصوصی به منظور استفاده بهینه در صنعت کاغذ و نئوپان در راستای کاهش و به صفر رساندن پسماند تخلیه به محیط. اجرایی شدن این طرح‌ها علاوه بر مسائل محیط‌زیستی، موجب ایجاد ارزش افزوده تجاری در قالب اقتصاد چرخشی شده است.
در چارچوب پروژه فوق، به عنوان پیش نیاز در بخش فرایندی، پروژه ZLD یا تخلیه مایع صفر به محیط (Zero Liquid Discharge) تعریف و اجرایی شده است. این پروژه یک روش ابداعی نو در صنعت مدیریت آب و پساب می‌باشد و عموما در مناطقی که از کمبود آب رنج می برند و مخصوصا برای صنایع بزرگ مثل پتروشیمی، فولاد و نیشکرها که حجم بالایی از گردش آب و تخلیه پساب در محیط‌زیست را دارا هستند کاربرد داشته و از نظر اقتصادی ارزش سرمایه گذاری دارد. سیستم تصفیه ZLD از پیشرفته‌ترین فرآیندها و فناوری‌های موجود در تصفیه می‌باشد که میزان هدر رفتن آب را در انتهای فرآیند صنعتی به حداقل ممکن می‌رساند. برای اینکه این سیستم کارا باشد و با راندمان بالا کار کند نیازمند چندین زیرپروژه پیش نیاز از جمله تهیه ( Environmental Flow Diagram) EFDیا نقشه جریان زیست محیطی از PFDصنعت می باشد که در این شرکت با طراحی و پایش آن، کمیت و کیفیت تمام نقاط و جریان‌های آلاینده مایع و جامد در فرآیند مشخص و شناسنامه دار شده است. با تفکیک و الویت‌بندی جریان‌های آلاینده نسبت به اجرای زیر پروژه های آن برای رسیدن به هدف پروژه ZLD اقدام گردید. بر همین اساس در کشت و صنعت کارون با اجرا و انجام زیر پروژه های مهم کنترل و جداسازی جریان پسماند جامد از مایع و استفاده مجدد آن در کود کمپوست برای مصرف در مزارع خود، ساخت و راه انداری سیستم گردش و برگشت مجدد آب کندانسور خلاء، تفکیک جریان‌ها و ایجاد لاگون صنعتی، تعیین و پایش نقاط ایستگاه نمونه برداری و اجرای سیستم پایش مونیتور آنلاین در انتهای مسیر اقدام گردیده است.
پروژه اصلی از زمان اجرا تاکنون به میزان ۹۰ درصد کاهش آب مصرفی در فرایند تولید شکر و به میزان ۹۰ درصد کاهش بار آلی پساب و همزمان افزایش کیفیت و کمیت محصول و صرفه قابل توجه اقتصادی داشته است.
