ترور صالح العاروری چه تغییراتی در منطقه ایجاد خواهد کرد؟
رویداد۲۴ لیلا فرهادی: سه‌شنبه شب مرد شماره دو حماس، «صالح العاروری» معاون دفتر سیاسی حماس هدف اسرائیلی‌ها قرار گرفت و در بیروت در حالی که در دفتر متعلق به حماس در منطقه الضاحیه جنوبی حضور داشت، ترور شد.
رسانه‌های اسرائیلی العاروری را «فرمانده در سایه حماس» می‌خواندند. شهریور ماه امسال نتانیاهو به طور مستقیم نام العاروری را به زبان آورد و او را تهدید به ترور کرد. همان زمان «یدیعوت آحارونوت» رسانه معروف اسرائیل در مطلبی به طور مفصل در مورد العاروری این‌چنین نوشت: «فعالیت‌های العاروری باعث کشته شدن ۳۵ اسرائیلی از ابتدای سال شده‌است. اسرائیل مدت‌هاست که علاقه‌مند به ترور العاروری است، زیرا او را «سر مار» می‌دانند که می‌خواهد کرانه باختری را به انتفاضه جدیدی هدایت کند. العاروری در حالی که روی صندلی خود در بیروت است، همه چیز را در کرانه باختری جابجا می‌کند.»
«میخائیل میلشتاین» فرمانده سابق اطلاعات نظامی ارتش اسرائیل در مورد العاروری گفته بود: «مقامات نظامی، اسرائیل را به ترور العاروری دعوت و این فراخوان را برای جلوگیری از اتحاد عرصه‌های نبرد علیه اسرائیل اعلام کرده‌اند.»
صالح العاروری کیست؟
العاروری از شخصیت‌های مشهور گردان‌های عزالدین قسام بود. او سال ۲۰۱۷ به عنوان معاون دفتر سیاسی حماس انتخاب شد و یکی از رهبران سیاسی کلیدی حماس بود. نام العاروری از سال ۲۰۱۵ در فهرست تروریست‌های آمریکا بود و وزارت خارجه آمریکا در برنامه «جایزه برای صلح»، جایزه ۵ میلیون دلاری برای هر کسی که اطلاعاتی درباره محل اختفای او داشته باشد در نظر گرفته بود.
صالح العاروری بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰ در زندان اسرائیل بود و بعد از آزادی هم به سوریه دیپورت شد. دوره حبس او در زندان‌های اسرائیل باعث شد به زبان عبری مسلط شود. او از سوریه به ترکیه و سپس لبنان رفت. رسانه‌های غربی مدعی‌اند که العاروری چهره اصلی کشته شدن سه نوجوان اسرائیلی در کرانه باختری در تابستان ۲۰۱۴ بوده است.
روز ۲۰ اکتبر یعنی دو هفته بعد از حمله حماس به اسرائیل، ارتش اسرائیل نزدیک به ۲۰ نفر از جمله برادر و نه تن از برادرزاده‌ها و خواهرزاده‌های العاروری را بازداشت کرد. روز ۳۱ اکتبر ۲۰۲۳ اسرائیل خانه العاروری در کرانه باختری را هدف قرار داد به این امید که العاروری در جریان این حمله ترور شود. ارتش اسرائیل وارد روستای عارورا در نزدیکی رام‌الله شدند و بسیاری از نزدیکان العاروری و اهالی روستا را بازداشت و آنها را تحت بازجویی قرار دادند، اما مشخص شد که در زمان حمله اسرائیلی‌ها به روستا و خانه العاروری، او در آنجا حضور نداشته است.
ایران پس از ترور عاروری چه خواهد کرد؟
در پی ترور العاروری، علی‌اکبر ولایتی مشاور آیت‌الله خامنهای در امور بین‌الملل شبانه پیام تسلیتی صادر کرد و «آمریکا و متحدانش» را عاملان اصلی این جنایات در منطقه خواند و گفت «ترور‌های بزدلانه» نتیجه «شکست تمام نقشه‌های خود در میدان نبرد» است.
رسانه‌های اسرائیلی مدعی‌اند که «العاروری مسئول تقویت روابط حماس با حزب‌الله و ایران بوده و نیرویی محلی متشکل از فلسطینیان حاضر در اردوگاه‌های جنوب لبنان را ایجاد کرده‌است.»
با ترور العاروری در بیروت و در منطقه تحت کنترل حزب‌الله، نبرد با حماس به قلب لبنان کشیده شده است. حزب‌الله لبنان بدون تایید تهران هیچ تصمیم نظامی مهمی نمی‌گیرد، اما سیدحسن نصرالله در اولین سخنرانی خود بعد از ۷ اکتبر و حمله حماس به اسرائیل گفته بود آنها مسئول حفظ امنیت لبنان هستند و این بدان معناست که مادامی که جنگ به لبنان کشیده نشود، حزب‌الله وارد عمل نمی‌شد.
«ای‌بی‌سی نیوز» در گزارشی گفته العاروری یکی از اعضای حماس بود نه حزب‌الله، اما با ترور او در لبنان، حزب‌الله زیر سوال رفته زیرا معتقد است اسرائیل به قلمرو آنها در حومه جنوبی بیروت نفوذ کرده است.
تا این لحظه اسرائیل رسماً ترور را به گردن نگرفته و اصولا هم در موارد این چنینی مسئولیت را قبول نمی‌کند، اما واکنش رهبران سیاسی در اسرائیل، خوشحالی آنها از این ترور و سابقه قبلی تهدید‌های آنها به ترور العاروری حکایت از نقش مستقیم اسرائیلی‌ها در این ترور دارد.
«مارک رگو» مشاور ارشد بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل، به ام‌اس‌ان‌بی‌سی گفته «هر کسی که این حمله را انجام داده، بسیار دقیق بوده و به دنبال یک هدف حماس رفته است، زیرا اسرائیل در حال جنگ است... هر کسی که این حمله را انجام داد، با حماس درگیر بوده است.»
مقامات امنیتی لبنان و فلسطین رسما اسرائیل را عامل ترور خوانده‌اند و با اطمینان اعلام کرده‌اند که این ترور با ترور‌های هدفمند قبلی توسط اسرائیل مطابقت داشته است. اسرائیل از ۷ اکتبر به صراحت گفته که فرماندهان حماس را در هر کجا و هر زمان که بتواند، تعقیب قرار داده و آنها را خواهد کشت.
اما حزب‌الله تا الان تمایل چندانی برای تشدید جنگ نداشته است. خبرگزاری ای‌بی‌سی آمریکا در گزارشی تحلیل گفته «نه اسرائیل و نه حزب‌الله خواهان جنگ جدیدی نیستند. این دو بین سال‌های ۱۹۸۲ و ۲۰۰۰ در حال جنگ بودند و در پایان این جنگ‌ها، اسرائیل اشغال ۲۰ ساله خود در جنوب لبنان را پایان داد. اگر اسرائیل یا حزب‌الله خواهان جنگ جدیدی بودند، هر دو می‌توانستند آن را آغاز کنند.»
این رسانه گفته تا امروز اسرائیل ترور‌های هدفمند را به جنگ تمام‌عیار با حزب‌الله ترجیح داده است. حزب‌الله یک مخالف نظامی بسیار قوی‌تر از حماس برای اسرائیل است. ای‌بی‌سی نیوز می‌گوید حتی امروز که حماس بسیار قوی‌تر از آنچه اسرائیل تصور می‌کرد ظاهر شده، باز هم تسلیحات حماس قابل مقایسه با حزب‌الله نیست.
صالح العاروری و سردار سلیمانی
حماس از سه طرف تحت محاصره اسرائیل است (چهارمین طرف تحت محاصره مصر است) با این حال این محاصره مانع ورود سلاح به غزه یا ساخت آن در منطقه نشده است، اما برای حزب‌الله محدودیتی برای تسلیحات وجود نداشته است. حزب‌الله فرودگاه بیروت را کنترل می‌کند و این برای غربی‌ها و اسرائیلی‌ها به این معناست که که هواپیما‌های حامل موشک و سایر تسلیحات به راحتی می‌توانند از طرف متحدان وارد لبنان شوند.
رسانه‌های اسرائیلی و آمریکایی مدعی‌اند حزب‌الله ۱۵۰ هزار موشک مستقر در جنوب لبنان دارد که همه آماده شلیک به سمت اسرائیل هستند. برخی کارشناسان معتقدند لبنان در حال حاضر در وضعیت سختی قرار دارد. اقتصاد کشور آسیب دیده و در سال‌های اخیر در جریان جنگ در سوریه بدتر هم شده است. لبنان میزبان بیش از ۱.۵ میلیون پناهجوی سوری است که از سال ۲۰۱۱ وارد این کشور شده‌اند. عدم ورود حزب‌الله به جنگ حماس تا این لحظه تا حدودی به دلیل همین وضعیت اقتصادی لبنان بوده است. دلیل دوم، عدم تمایل ایران به عنوان رهبر محور مقاومت برای گسترش جنگ در منطقه بوده است.
اولین سخنرانی سیدحسن نصرالله بعد از حمله حماس به اسرائیل استراتژی جنگی این گروه را روشن کرد و مشخص شد آنها قصد ورود به جنگ را ندارند. تحلیل‌ها نشان می‌داد متن سخنرانی سیدحسن نصرالله اگر در ایران نوشته نشده باشد، حتما با هماهنگی ایران بوده است زیرا جملات به گونه‌ای بود که جلوی هرگونه آتش‌افروزی وسیع در منطقه گرفته شود.
در همین سخنرانی سیدحسن نصرالله خطاب به اسرائیلی‌ها روشن کرد که قصد توسعه درگیری را ندارد، «اما اگر دشمن به فکر حمله به لبنان یا انجام عملیات پیشگیرانه باشد می‌گوییم که این بزرگترین حماقت تاریخ آنها خواهد بود.»
او پیشتر در سخنرانی شهریورماه خود به مناسبت سالگرد آزادسازی اراضی لبنان گفته بود «در قبال هر تروری که در اراضی لبنان صورت گیرد و شهروند فلسطین، لبنانی یا ایرانی یا سوری را هدف قرار دهد، سکوت نخواهیم کرد، بلکه واکنش محکمی به آن خواهیم داشت و هرگز نخواهیم پذیرفت که قواعد درگیری تغییر کند.»
با توجه به این عبارات، ترور العاروری در لبنان می تواند بازی را تغییر دهد. بعد از حمله حماس به اسرائیل، چشم محور مقاومت به ایران بود. بسیاری از تحلیل‌ها نشان می‌دهد عدم تمایل ایران برای توسعه درگیری با اسرائیل، برای بخشی از نیروهای لبنان و حماس خوشایند نبوده است. آنها انتظار داشتند ایران مستقیما وارد جنگ شود، اما موضع ایران تا این لحظه قابل تمجید و مبتنی بر سیاست‌های پیشگیرانه بوده که کشور در این شرایط اقتصادی از بروز هر تنشی به دور باشد.
هفته گذشته اظهارنظر سخنگوی سپاه پاسداران درباره ارتباط حمله حماس به اسرائیل و انتقام خون سردار سلیمانی با واکنش مقامات حماس روبرو شد و مقامات سپاه نیز درباره آن توضیح دادند. این واکنش‌ها می‌تواند نشان‌دهنده نارضایتی ضمنی آنها از ایران باشد. روز‌های گذشته ایران برای جلب رضایت بخشی از محور مقاومت، یک ناوشکن را به آب‌های دریای سرخ اعزام کرده و این پیامی در حمایت از حوثی‌های یمن بوده است.
