چهار حوزه کلیدی در تشدید تقابل ترامپ با ایران

رویداد۲۴- ممنوعیت مهاجرت، پرتاب موشک، تحریم‌های تازه، لفاظی های خصمانه –در این فضای چند هفته‌ای، روابط میان ایران و آمریکا به تهدیدهای دیپلماتیک و نظامی گذشته بازگشته است.

به گزارش رویداد۲۴ به نقل از بلومبرگ، توافق هسته‌ای 2015 که منجر به لغو بخش عمده تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی شد و بازار 80 میلیونی تقریباً دست‌نخورده ایران را به روی سرمایه‌گذاران گشود، هنوز از بین نرفته اما با فشارهای قابل‌توجهی روبرو است. در این میان چهار موضوع کلیدی را باید مورد ارزیابی قرار داد. 

تحریم‌های جدید آمریکا که هفته گذشته از سوی دولت ترامپ اعلام شد، تولید یا صادرات ایران را هدف قرار نمی‌دهد، و قیمت نفت در روزی که آن‌ها اجرایی شدند، تقریباً باثبات بود. اقدامات مضاعف می‌تواند مانع برنامه‌های ایران برای گسترش تولیدات به یاری سرمایه‌گذاری خارجی شود اما تشدید بیشتر تقابل میان دو کشور –و هدف قرار دادن صنعت نفت به‌طور مستقیم- است که می‌تواند تأثیر آنی بر عرضه داشته باشد.

صادرات نفت ایران از ژانویه 2016 که تحریم‌های هسته‌ای لغو شد، بیش از دو برابر شده است. در یک شرایط افراطی، ازسرگیری ممنوعیت‌ها علیه نفت ایران و تحریم بیمه حمل‌ونقل از سوی اتحادیه اروپا می‌تواند بازارهای جهانی را از بیش از یک میلیون بشکه نفت در روز محروم کند.

مقامات آمریکایی گفته‌اند که توافق شرکت بوئینگ به ارزش 16.6 میلیون دلار برای فروش 80 فروند هواپیما به ایران مشمول تنبیهات تازه نمی‌شود. روز جمعه بود که بوئینگ گفت که مجوز این شرکت برای فروش جت‌ها به ایرآن‌همچنان پابرجا است. بوئینگ روز جمعه اعلام کرد که مجوز فروش این شرکت به ایرآن‌همچنان وجود دارد اما بوئینگ همچنان به «ارزیابی شرایط» و «اقدام مناسب» ادامه خواهد داد. این توافق درهای بازاری را به روی ایران می‌گشاید که بوئینگ از سال 1977 (دو سال پیش از آغاز انقلاب اسلامی و شروع یک تنش چهار دهه‌ای با آمریکا) هیچ هواپیمایی به آن صادر نکرده بود. ایران روز یکشنبه اعلام کرد که علیرغم افزایش تنش‌ها و شعارهای سیاسی هیچ مشکلی در مورد توافق‌های صورت گرفته با بوئینگ و ایرباس نمی‌بیند.

ایران می‌گوید برای بازسازی اقتصاد خود به 30 تا 50 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در سال نیاز دارد. این چشم‌انداز حتی پیش از شرایط پرتنش فعلی با واشنگتن نیز انتظار ناامیدکننده‌ای به نظر می‌رسید چراکه تحریم‌های غیرهسته‌ای بازیگران خارجی و به‌خصوص بانک‌ها را با تردید روبرو کرده بود. بر اساس کپیتال اکونومیکس این شرایط بدتر هم خواهد شد.

این موسسه هفته گذشته اعلام کرد: «برخی برنامه‌ریزی‌ها برای سرمایه‌گذاری در این کشور احتمالاً به تعویق خواهد افتاد.» یا شاید هرگز شکل نگیرد. بانک مرکزی ایران انتظار دارد که این اقتصاد در سال منتهی به مارس رشد 7 درصدی داشته باشد اما نیرو محرکه بخش عمده بهبودی شرایط به صادرات نفت وابسته است. یک نقطه روشن: بخش قابل‌توجهی از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی پساتوافق ایران از اروپا و آسیا است، جایی که کشورهایی چون آلمان، فرانسه و چین –همگی از امضاکنندگان این توافق هسته‌ای—همچنان حامی روابط تجاری نزدیک‌تر هستند.

مهم‌ترین دستاورد حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران حال با خطر تبدیل شدن به یک دین است، آن‌هم دقیقاً چند ماه پیش از آنکه وی به دنبال یک دوره دیگر ریاست جمهوری است. این روحانی بود که ایران را در سال 2013 از انزوایش خارج کرد و در پی آن این توافق هسته‌ای را تضمین کرد. باوجودآنکه این توافق هنوز به‌طور واقعی اجرایی نشده، وی دستکم می‌تواند اعلام کند که به وعده‌اش عمل کرده است. در این شرایط که انتقادها در مورد توافق نیز رو به افزایش است، مقابله با یک دشمن قدیمی در آستانه انتخابات 96 شرایط را سخت‌تر می‌کند.