مسجدی با روحی عجیب و تاثیرگذار

رویداد۲۴- مسجد جامع نیشابور، قدیمی‌ترین بنای تاریخی بازمانده در شهر نیشابور است که قدمت آن به اواخر قرن نهم هجری می‌رسد. 

به گزارش رویداد۲۴، سنگ بنای این مسجد در دوره‌ تیموری گذاشته شده و در دوره‌ صفوی و دوره‌های بعدی مورد تعمیر و گسترش قرار گرفته است. 

بنای مسجد جامع نیشابور، در مرکز شهر نیشابور واقع شده و بر اساس کتیبه‌ تاریخی آنکه بر روی یکی از جرزهای ایوان جنوبی نصب شده، در سال ۸۸۹ هجری قمری توسط پهلوان علی بن بایزید ساخته و بر اساس کتیبه‌ بالای محراب، در دوره‌ صفوی بازسازی شده است. 

بنای کنونی مسجد، با نقشه‌ دو ایوانی، دارای چهار شبستان در جهات مختلف و سه در، در اضلاع شمالی، شرقی و غربی است. مساحت کل مسجد حدود ۷۰۸۳ و زیر بنای آن ۴۳۷۷ متر مربع است. 

ورودی اصلی مسجد، از جانب شمال و پشت ایوان شمالی است. این ورودی، از بیرون دارای سردری با تزیینات مقرنس‌کاری است که ساختمان آن، مربوط به تعمیرات دوره‌های بعدی است. بر دو طرف این سر در، دو سنگ‌نوشته از شاه عباس اول به سال ۱۰۲۱ هجری قمری و متضمن فرامینی، نصب شده است. 

بعد از این ورودی، هشتی واقع شده که در سمت چپ آن، قبر بانی بنا، درون زیرزمینی قرار دارد. در دیواره‌ ایوان، هم تراز با بام رواق‌های صحن، یک راهروی غلام‌ گردش‌ مانند تعبیه شده و هم سطح با آن، سه طاق‌نما در دیوارهٔ جنوبی ایوان، ساخته شده است. 

در وسط دیوارهٔ جنوبی ایوان، محراب مسجد در یک طاق‌نمای عمیق با قوس مقرنس‌ کاری شده قرار دارد. 

بر بالای محراب، بر لوح سنگی، قطعه شعری طولانی نوشته شده که براساس محتوای آن، این مسجد در سال ۱۱۲۶ هجری قمری توسط عباسقلی خان بیات - حاکم نیشابور - تعمیر و بازسازی شده است. همچنین در همین محل، قطعاتی از یک کتیبه قرآنی به خط ثلث درشت محفوظ مانده که احتمالا از دوره‌ تیموری است. 

شبستان‌های مجاور دیوار جنوبی، در طرف راست، شش دهانه در عرض و چهار دهانه به موازات ایوان دارند، با این تفاوت که دهانه‌های شبستان سمت چپ بسیار بزرگ‌تر از دیگری است. 

گذشته از پیشینه‌ تاریخی این مسجد، جای جای آن روح عجیبی دارد و گذر از آن حال آدمی را دگرگون می‌کند.