تاثیر ژنتیک بر چاقی چیست؟

رویداد۲۴ سیما صابری: چاقی به تجمع چربی اضافی بدن گفته می‌شود تا جایی که به خطری برای سلامتی تبدیل می‌شود، تعریف می‌شود. چاقی معمولاً با استفاده از شاخص توده بدنی (BMI)، محاسبه وزن شما در رابطه با قد شما، بررسی می‌شود. BMI لزوماً نشانگر چاقی نیست و مستقیم چربی یا سلامتی را اندازه‌گیری نمی‌کند.در میان افرادی مانند بدنسازان که سطح توده عضلانی بالاتری دارند این رقم نشانه چاقی نیست. با این حال، روشی جهانی برای پزشکان و دانشمندان برای نظارت بر وزن در بین عموم مردم فراهم می‌کند. چاقی توسط BMI به عنوان نمره ۳۰ یا بالاتر تعریف می‌شود. سپس به دسته‌هایی تقسیم می‌شود که شدت چاقی را نشان می‌دهد:

-کلاس ۱: ۳۰ تا <۳۵ BMI

-کلاس ۲: ۳۵ تا <۴۰ BMI

-کلاس ۳ (چاقی شدید): BMI ۴۰ یا بالاتر

آیا چاقی ژنتیکی است؟

ژنتیک می‌تواند به علل چاقی کمک کند و به طور مستقیم، مانند سندرم پرادر ویلی و به طور غیرمستقیم با تأثیر بر مسیر‌های متابولیک، شبکه‌های عصبی و مراکز کنترل اشتها در بدن بر چاقی اثر بگذارد. بر اساس یک بررسی بالینی در سال ۲۰۲۲، بیش از ۵۰۰ ژن مرتبط با چاقی در انسان شناسایی شده است. این ژن‌ها می‌توانند به طرق مختلف بر وزن بدن تأثیر بگذارند. این ژن‌ها می‌توانند در متابولیسم انسولین، پاسخ‌های التهابی، فشار خون، رسوب چربی و سطح چربی در گردش در جریان خون تغییراتی ایجاد کنند. آن‌ها می‌توانند باعث شوند که بخواهید انرژی بیشتری مصرف کنید (به عنوان مثال، غذا)، اما شما را از استفاده موثر از آن بازدارند.

بیشتر بخوانید: عمل لاغری چیست؟

گاهی اوقات ارتباط بین ژن‌های خاص و چاقی بسیار دور است، اما همچنان مرتبط است. به عنوان مثال، برخی از ژن‌ها مانند سندرم کوشینگ ممکن است شما را مستعد شرایطی کنند که خطر چاقی را افزایش می‌دهد. تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که ۴۰ تا ۵۰ درصد از تغییرات وزن بدن را می‌توان به ژنتیک ردیابی کرد و ژن‌ها نقش مهم‌تری (تا ۸۰ درصد) در میان افراد مبتلا به چاقی بازی می‌کنند. این بدان معنا نیست که ژنتیک قطعا منجر به افزایش وزن می‌شود. برای اکثر مردم، این بدان معناست که ژنتیک ممکن است احتمال افزایش وزن را به خصوص در شرایط خاص افزایش دهد.

آیا ژن چاقی وجود دارد؟

هیچ ژن واحدی وجود ندارد که به طور کلی مسئول چاقی باشد، اگرچه تغییرات ژنی ممکن است زمینه چاقی برای برخی افراد باشد. به طور کلی، صدها ژن با انباشته شدن چربی اضافی بدن مرتبط هستند و تغییرات ژنتیکی مسئول می تواند در بین افراد مبتلا به چاقی به شدت متفاوت باشد.  چاقی ژنتیکی بر اساس نحوه درگیر شدن ژن ها به چندین نوع تقسیم می شود:

چاقی مونوژنیک که شامل وزن بیش از حد ناشی از جهش در یک ژن است. ژن MC4R شایع ترین ژن مرتبط با چاقی است.

چاقی پلی ژنیک که شامل  تغییرات در ژن های متعدد است که به روش های کوچکی به استعداد ابتلا به چاقی کمک می کند. چاقی چند ژنی شایع ترین

شکل چاقی ژنتیکی است.

چاقی سندرمی که شامل  تغییرات ژنتیکی در بیماری های خاص، مانند سندرم پرادر ویلی است که می تواند مستقیماً به چاقی منجر شود.

چه عوامل محیطی بیشتر منجر به چاقی می شود؟

اگر به طور منظم کالری بیشتری از میزان مورد نیاز بدن مصرف کنید، با یا بدون تأثیر ژنتیک، دچار چاقی می شوید. این عدم تعادل انرژی اغلب به متغیرهای خارجی معروف به عوامل محیطی نسبت داده می شود. رایج ترین عوامل محیطی مرتبط با چاقی عبارتند از:

-سبک زندگی کم تحرک (فعالیت بدنی کافی)

-مصرف منظم غذاهای پر کالری

-عادات بد خواب

-استرس مزمن

-قرار گرفتن در معرض اختلالات غدد درون ریز مورد استفاده در تولید مواد غذایی (مانند ظروف پلاستیکی، آفت کش ها و غیره)

عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت

عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت (SDOH) گروهی از عوامل محیطی هستند که بر چاقی نیز تأثیر می‌گذارند. SDOH شرایط محیط اطراف شما را تشکیل می‌دهد. سطح درآمد، میزان جرم و جنایت محلی، دسترسی به غذای باکیفیت و قرار گرفتن در معرض تبعیض همگی نمونه‌هایی از SDOH هستند. این عوامل می‌توانند انتخاب‌های سبک زندگی را که به چاقی کمک می‌کند، ترویج دهند. برای مثال، اگر در محله‌ای با جرم و جنایت زندگی می‌کنید، ممکن است کمتر برای ورزش به بیرون بروید.

ژنتیک و عوامل محیطی چگونه با چاقی مرتبط هستند؟

برای اکثر افراد مبتلا به چاقی، تجمع بیش از حد چربی هم نتیجه ژنتیک و هم عوامل محیطی است. عوامل محیطی زمینه را برای انتخاب‌های سبک زندگی که چاقی را

ترویج می‌کند، آماده می‌کند، در حالی که ژنتیک می‌تواند میزان استعداد اضافه وزن در آن شرایط را افزایش دهد. با این حال، رابطه این دو می‌تواند دو طرفه باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که عوامل محیطی مانند مصرف زیاد غذا‌های سرخ شده، خواب ضعیف و سبک زندگی بی تحرک می‌تواند باعث تغییرات اپی ژنتیکی شود که باعث چاقی می‌شود. قرار گرفتن در معرض اختلالات غدد درون ریز، مواد شیمیایی که سیگنال دهی هورمونی را در بدن شما مختل می‌کنند، می‌تواند میکروبیوم روده شما را تغییر دهد که با تغییرات در بیان ژنتیکی مرتبط است.

گزینه‌های درمانی برای چاقی

درمان چاقی می‌تواند چالش برانگیز باشد، اما معمولاً با تغییرات سبک زندگی مرتبط با تغذیه متعادل، کاهش کالری و افزایش فعالیت بدنی شروع می‌شود. برای بسیاری از افراد، درمان چاقی به سادگی محدود کردن کالری مصرفی و افزایش کالری سوزانده نیست. اگر عوامل محیطی مانند استرس، عادات خواب و SDOH را نتوان به راحتی حل کرد، کاهش وزن می‌تواند بسیار دشوار باشد. علاوه بر تعادل انرژی، بسیاری از برنامه‌های درمانی چاقی نیز شامل موارد زیر است:

-مشاوره تغذیه

-استراتژی‌های رفتاری

-دارو

-عمل جراحی

-روان درمانی

-گروه‌های حمایتی